PODŁOŻE, WYBUCH I I FAZA REWOLUCJI BURŻUAZYJNEJ WE FRANCJI
Francja w XVII w. była jednym z najpotężniejszych państw europejskich. Państwo rozwijało się wszechstronnie pod względem gospodarczym. Stawało się też znaczącą potęgą kolonialną. Znaczną rolę w życiu gospodarczym odgrywała burżuazja. Ustrój polityczny to monarchia absolutna, która broniła porządku feudalnego i uprzywilejowanej pozycji tzw. stanów uprzywilejowanych, czyli duchowieństwa i szlachty. Ustrój polityczny nie był przystosowany do już kapitalistycznych stosunków społeczno – gospodarczych. Monarchia absolutna broniła interesów duchowieństwa, szlachty, mimo że te stany liczyły tylko 2,3 % ogółu społeczeństwa. Zkolei burżuazja, jako klasa najaktywniejsza w życiu ekonomicznym, będzie dążyć do uzyskania większych praw, uzyskania wpływu na władzę. Na inne okoliczności wybuchu rewolucji złożyło się duże zróżnicowanie majątkowe: konflikty w grupie stanów uprzywilejowanych, zarówno duchowieństwa, jak i szlachty. W wyjątkowo trudnym położeniu znajdowali się chłopi. Posiadali wolność osobistą, ale byli zmuszani do płacenia wyjątkowo wysokich świadczeń zarówno dla szlachty, duchowieństwa i króla. Świadczenia pochłaniały od 60 do 80 % wszelkich dochodów chłopa. Pod koniec lat 80. XVII w. Francja przeżywała okres nieurodzajów. W tym samym czasie była związana niekorzystnymi traktatami handlowymi z Anglią. Powyższe zjawiska wpływały na zaostrzenie sytuacji społecznej. Wzrastało niezadowolenie biedoty miejskiej, chłopa, ale także burżuazji.
Bezpośrednią okolicznością wybuchu Rewolucji Francuskiej są związane z tzw. przesileniem politycznym. Na tą napiętą sytuacje polityczną złożyły się niezbyt udolne rządy Ludwika XVI. Odziedziczył ondług państwowy w wysokości 4,5 mld liwrów. Nadal prowadził wystawny dwór królewski i niekorzystną dla Francji politykę zewnętrzną. Chcąc uzyskać nowe finanse, zapełnić skarb, dążył do nałożenia nowych podatków. Sytuacja społeczna była jednak bardzo napięta. Król obawiał się podjąć taką decyzję osobiście, stąd odwołuje się do Zgromadzenia Notablów, do posiedzenia przedstawicieli stanu I i II. Zgromadzenie Notablów nie poparło, nie podjęło decyzji o podatkach. W tej sytuacji Ludwik XVI decyduje się na zwołanie Stanów Generalnych, nie zwoływanych od 1614 r. (Stany Generalne pojawiają się we Francji po raz pierwszy w okresie kształtowania się monarchii stanowej w 1302 r.; W obradach przyjęto zasadę, że poszczególne stany są reprezentowane po 300 przedstawicieli, przy czym stany obradują oddzielnie; Przy takim układzie stan II stał na pozycji straconej.)
I
II
III
duchowieństwo
szlachta
reszta społeczeństwa
stany uprzywilejowane
300
300
300
W następstwie tradycyjnej struktury i zasad funkcjonowania Stanów Generalnych burżuazja podjęła szeroką walkę polityczną. W jej następstwie osiągnęła, że stan III miał być reprezentowany przez 600 osób. 5 maja 1789 zebrały się Stany Generalne. Wtedy stan III, w którym aktywną rolę odgrywała burżuazja, żądał wspólnych obrad, odejścia od zasady, że każdy stan obraduje oddzielnie. Początkowo stany I i II oraz król nie zgadzają się na propozycję stanu III. W tej atmosferze stan III ogłosił się Zgromadzeniem Narodowym i zdecydował, że będzie obradował bez stanu I i II. Wtedy król Ludwik XVI zarządził remont sali obrad. W odpowiedzi na to stan III przeniósł się do sali gry w piłkę i złożył przysięgę, że nie rozejdzie się, dopóki nie uchwali konstytucji. Stan I i II zgodziły się na wspólne obrady, z tym że zachowywano pozory i król potajemnie gromadził wojsko pod Wersalem, przygotowując się do zbrojnego rozbicia Zgromadzenia Narodowego.
O tych zakamuflowanych działaniach króla dowiedział się lud Paryża, który dając poparcie dla przedstawicieli stanu III ruszył na Bastylię (największe więzienie we Francji, utożsamiane z symbolem feudalizmu i absolutyzmu), zdobywając ją 14 lipca 1789 r. Tę datę uważamy za ostateczny wybuch rewolucji burżuazyjnej we Francji. Proces rewolucyjny rozpoczął się od przesilenia politycznego. Po tych wydarzeniach wydawało się, że król pogodził się z faktami. Przybył do Paryża, uznając dotychczasowe zmiany. Obradowała Konstytuanta, czyli Narodowe Zgromadzenie Ustawodawcze.
Konstytuanta oglosiła akty prawne odużym znaczeniu tzn. 26 sierpnia 1789 r. słynną Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Deklaracja głosiła hasła równości, wolności, braterstwa, nienaruszalności własności prywatnej. Podkreślała zasadę suwerenności (zwierzchnictwa) narodu w funkcjonowaniu państwa. Deklaracja jest uważana z a największe osiągnięcie Rewolucji Francuskiej.
We wrześniu 1791 zostaje ogłoszona Konstytucja 1791. Konstytucja mówiła o obaleniu monarchii absolutnej we Francji, wprowadzała monarchię konstytucyjną. Konstytucja podkreślała, że funkcjonowanie państwa będzie się opierać o monteskiuszowski podział władzy: ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą. Konstytucja dzieliła obywateli na 4 grupy zależnie od stanu posiadanego majątku. W ten sposób ograniczono prawo wyborcze (cenzus majątkowy).
