Rodzaje sądów w Polsce
Z Konst. wynika istnienie 4 kategorii sadów w Polsce:
1. Sąd Najwyższy- sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania oraz wykonuje inne czynności określone w Konstytucji i ustawach, a w szczególności zapewnia jednolitą wykładnię prawa (kształ¬tując ogólne zasady prawa). Nie jest włączony do systemu sądów po¬wszechnych. W jego skład wchodzi: Pierwszy Prezes, prezesi oraz sę¬dziowie. SN dzieli się na czte¬ry izby: Izbę Administracyjną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Izbę Cywilną, Izbę Karną, Izbę
Wojskową.
2. Sądy powszechne
Konstytucja ustanawia na ich rzecz zasadę domniemania kompeten¬cyjnego stanowiąc w art. 177, że sprawują one wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Należą do nich sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuń¬czego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawami innym sądom. Rozpoznają one ponadto sprawy przekazane do ich właściwości odrębnymi ustawami (np. wyborczymi). Nadzór nad nimi w zakresie orzekania sprawuje SN, a w zakresie funk¬cjonowania – Minister Sprawiedliwości. W skład sądu powszechnego wchodzą: prezes, wiceprezes lub wiceprezesi oraz sędziowie. Ustawa z 20.6.1985 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych stanowi w art. 1 \”Sądami powszechnymi są sądy apelacyjne, sądy woje¬wódzkie i sądy rejonowe. Sądy apelacyjne, wojewódzkie i rejonowe tworzy i znosi w drodze . rozporządzenia Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Sądy dzielą się na wydziały. W zależności od potrzeb tworzy się wydziały karny i cy¬wilny, a także inne wydziały.
3. Sądy administracyjne
Arty¬kuł 184 dotyczący sądownictwa administracyjnego jest zaś na tyle ogól¬nikowy, że w zasadzie trudno wyprowadzić z niego jakiekolwiek konkretne rozwiązania. Stanowi on jedynie, że Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej w zakresie określonym ustawą. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorial¬nego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.
4. Sądy wojskowe
Sprawują one wymiar sprawiedliwości w siłach zbrojnych w spra¬wach karnych. Organizacyjnie wchodzą w skład sił zbrojnych. Szcze¬gółowo ich działalność reguluje ustawa z 8.6.1972 r. o ustroju sądów wojskowych. Rozpoznają one sprawy osób wojskowych oraz sprawy o określone przestępstwa, bez względu na to, czy oskarżony jest osobą wojskową, czy cywilną (np. zdrada Ojczyzny).
