Po upadku powstania listopadowego (1830-1831) rozopoczeła się Wielka Emigracja. Odegrała dużą rolę w historii Polski XIX w. Należała do największych ruchów emigracyjnych w Europie tamtego czasu. Jej ośrodkiem był Paryż, we Francji liczyła ok. 6 tys. osób. Znaczące ośrodki emigracyjne znajdowały się również w Belgii i Anglii. W skład Wielkiej Emigracji wchodzili przedstawiciele szlachty (ok. 3/4 całości), żołnierze powstańczy, członkowie Rządu Narodowego, politycy, pisarze i artyści. Najbardziej wpływową organizacją emigracyjną było Towarzystwo Demokratyczne Polskie, które kierowało ruchem spiskowym w kraju przez swoich emisariuszy, wydawało pisma: Ideologia TDP (1832-1833), Postęp (1834), Demokrata Polski (1837-1849, 1851-1863), Pismo TDP (nieregularnie 1837-1841, 1843-1844 pt. Pamiętnik TDP), czasopismo satyryczne Pszonka (1839-1844) i inne. Do najbardziej znanych publicystów należeli: W. Heltman, J.N. Janowski, L. Mierosławski, S. Worcell. Do najważniejszych sił politycznych Wielkiej Emigracji należało stronnictwo konserwatywno-liberalne księcia A.J. Czartoryskiego, nazywane od jego siedziby w Paryżu Hôtel Lambert, skupiające się głównie na działalności dyplomatyczno-propagandowej na arenie międzynarodowej oraz dysponujące czasopismami, m.in.: Le Polonais (1833-1837), Kraj i Emigracja (1835-1843), Trzeci Maj (1839-1848), Wiadomości Polskie (1854-1861). Do ważniejszych periodyków emigracyjnych należał także Pielgrzym Polski (1832-1833). Wielka Emigracja założyła również liczne instytucje i zrzeszenia, zlokalizowane w większości w Paryżu, np.: Towarzystwo Litewskie i Ziem Ruskich (1831-1836), Towarzystwo Historyczno-Literackie (1832-1893), liceum polskie w Batignolles (1842-1900), Bibliotekę Polską (1838), księgarnie i drukarnie m.in. E. Januszkiewicza, A. Jełowickiego, S. Dembowskiego, J. Marylskiego (1835-1842). Na emigracji tworzyło grono znakomitych pisarzy i artystów, np. F. Chopin, A. Mickiewicz, J. Słowacki, C.K. Norwid, J. Lelewel, M. Mochnacki, S. Goszczyński, J.B. Zaleski. Tradycję Wielkiej Emigracji podjęła tzw. młoda emigracja po upadku powstania styczniowego 1863.
Adam Mickiewicz (1798-1855), polski poeta, publicysta. Uważany za największego pisarza polskiego, jednego z tzw. „wieszczów”. W 1829 udał się w podróż po Europie. Na wieść o wybuchu powstania listopadowego usiłował przedostać się do Królestwa Kongresowego, ale po upadku powstania wrócił w 1832 do Paryża. Brał udział w licznych inicjatywach naukowo-kulturalnych i patriotycznych. Później zniechęcony sporami i kłótniami w polskim środowisku odsunął się od działalności publicznej. 1834 ożenił się z Celiną Szymanowską, z którą miał sześcioro dzieci. Od 1839 wykładał literaturę łacińską w Akademii w Lozannie. 1840 objął nowo utworzoną katedrę literatur słowiańskich w paryskim College de France. W 1844 zawieszony w funkcjach profesora z powodów politycznych (demokratyczne poglądy i propagowanie towianizmu). 1848 przebywał w Rzymie i podczas audiencji wezwał papieża Piusa IX do poparcia walki ludów o wolność i sprawy polskiej. Utworzył wtedy legion polski (istniał do 1849), który miał stanowić zalążek oddziału powołanego do walki o niepodległość. W Składzie zasad wyłożył ideologię tego ruchu: radykalne reformy demokratyczne w Polsce, np. nadanie chłopom ziemi i powszechność praw obywatelskich. Był współzałożycielem i redaktorem naczelny dziennika La Tribune des Peuples (Trybuna Ludów 1849), sympatyzującego z ideałami socjalistycznymi. Na skutek interwencji ambasady rosyjskiej pismo zostało zawieszone. Po zamachu stanu 1851 poddany nadzorowi policyjnemu i usunięty z College de France. Po przystąpieniu Francji do wojny krymskiej (1854) udał się w 1855 do Stambułu, aby wesprzeć powstanie legionu polskiego do walki z Rosją. Zmarł najprawdopodobniej na cholerę i został pochowany na cmentarzu polskim w Montmorency. 1890 prochy poety złożono w krypcie katedry wawelskiej.
Chopin Fryderyk Franciszek (1810-1849), kompozytor i pianista polski. Urodzony w Żelazowej Woli, był synem Justyny z Krzyżanowskich i Mikołaja Chopina, nauczyciela pochodzącego z Lotaryngii. Od 1816 uczył się gry na fortepianie u W. Żywnego, od 1822 – kompozycji u J. Elsnera. 1823-1826 był uczniem Liceum Warszawskiego, 1826-1829 uczniem J. Elsnera w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie. W 1829 przebywał w Wiedniu, gdzie poznał m.in. K. Czernego, T. Haslingera i dał 2 koncerty w Kärtnertortheater. W 1830 odbyły się koncerty Chopina w Teatrze Narodowym w Warszawie (m.in. wykonał Koncert fortepianowy f-moll oraz na koncercie pożegnalnym Koncert fortepianowy e-moll i Fantazję na tematy polskie). W tymże roku udał się przez Pragę do Wiednia, stamtąd zaś w 1831 wyjechał do Paryża. Na emigracji przebywał do końca życia, w Paryżu poznał m.in.: G. Rossiniego, L. Cherubiniego, H. Herza, F. Liszta, F. Hillera, F. Kalkbrennera, F. Mendelssohna, H. Berlioza, A. Mickiewicza, R. Schumanna, J.U. Niemcewicza, dawał publiczne koncerty oraz recitale w salonach arystokracji, zajmował się także pracą pedagogiczną (do jego uczniów należeli m.in.: M. Czartoryska, K. Mikuli, M. Kalergis).
Słowacki Juliusz (1809-1849), polski poeta, dramatopisarz. Jeden z najwybitniejszych twórców romantycznych, nazywany – obok A. Mickiewicza i Z. Krasińskiego – „wieszczem”. 1825-1828 studiował prawo na Uniwersytecie Wileńskim. 1829 wyjechał do Warszawy i podjął pracę jako aplikant w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. 1831 zatrudniony w Biurze Dyplomatycznym Rządu Narodowego, wyjechał do Drezna, skąd udał się jako kurier dyplomatyczny do Londynu i Paryża, gdzie osiadł po zakończeniu misji.
Norwid Cyprian Kamil (1821-1883), poeta, dramatopisarz, prozaik, artysta plastyk. W latach 1831-1837 uczył się w warszawskim gimnazjum, którego nie ukończył, następnie w szkole malarskiej. W 1842 wyjechał z Warszawy i udał się do Włoch, gdzie rozpoczął studia rzeźbiarskie. Aresztowany w 1846 w Berlinie, został oskarżony o współdziałanie w wydarzeniach rewolucyjnych na ziemiach polskich. W więzieniu nabawił się częściowej głuchoty. Mochnacki Maurycy (1804-1834), polski publicysta, krytyk literacki i muzyczny, działacz polityczny. W 1821 studiował prawo w Uniwersytecie Warszawskim i publikował w czasopiśmie literackim Astrea. W 1823 aresztowany przez władze carskie, zwolniony w 1824. 1825-1830 pracował w redakcjach Dziennika Warszawskiego, Izydy Polskiej, Gazety Polskiej, Kuriera Polskiego, a także w Komisji Spraw Wewnętrznych i Wydziale Cenzury. 1830-1831 był członkiem sprzysiężenia P. Wysockiego i uczestnikiem powstania listopadowego. W 1831 wyemigrował do Francji, współdziałał z obozem A.J. Czartoryskiego, występował jako pianista.
