Mickiewicz napisał w okresie wileńsko – kowieńskim I tom „Poezji”, który stał się wydarzeniem literackim. W tomie znalazły się „Ballady i romanse”.
Tematykę do ballad poeta zaczerpnął z legend i opowieści prostego ludu. Przetworzył to na język poetycki.
Jedną z tych ballad jest utwór „Romantyczność”, która ma charakter programowy i uznana jest za manifest polskiego romantyzmu.
W tej balladzie występują prości ludzie: tłum, gmin, gawiedź, prostota. Karusia to także dziewczyna z ludu, która cierpi po śmierci kochanka Janka.
Na rynku małego miasteczka o świcie Karusia zachowuje się jak szalona i obłąkana. Twierdzi, że przyszedł do niej duch zmarłego Jasia. Rozmawia z nim, tuli się do niego i prosi by jej nie opuszczał.Z jej opisu wynika, że Jasiu jest zimny i blady, ale dziewczyna go nie opuszcza.
Wokół zaczynają gromadzić się ludzie, którzy nie widzą ducha, ale z czasem zaczynają wierzyć w kontakt Karusi z nieżyjącym Jasiem:
„Jasio być musi przy swej Karusi,
On ją kochał za żywota!”
Słowa te zawierają definicję miłości romantycznej – jest to uczucie, które łączy duszę, nawet śmierć nie może być przeszkodą.
Nagle z tłumu wyłania się Starzec (klasyk J.Śniadecki), który wyśmiewa się z modlących i oskarża ich o wiarę w zabobony:
„Dziewczyna duby smalone bredzi,
A gmin rozumowi bluźni”
Spór ten rozstrzyga poeta narrator, który opowiada się za czuciem i wiarą mówiąc:
„Miej serce i patrzaj w serce !”
Słowa te potwierdzają założenia romantyczne, które odnoszą się do intuicji. Wyobraźnia, wrażliwość i uczucie są tak samo ważne jak rozum i myślenie.
