W literaturze i sztuce średniowiecznej przedstawiano dwa wizerunki Matki Boskiej. Ukazywana była w momentach radości z narodzin Zbawiciela oraz smutku podczas jego konania na Krzyżu . W mojej wypowiedzi posłużę się dwoma utworami pokazującymi Matkę Boską w różnych scenach z jej życia i symbolizującymi inne uczucia jakie tym wydarzeniom towarzyszyły. Omówię Dwa utwory średniowiecznej literatury : Bogurodzicę oraz Lament Świętokrzyski oraz obraz Pieta i Madonna z Dzieciątkiem.
Utwór Bogurodzica powstał najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV w. jest najstarszą utrwaloną polską pieśnią religijną pędzącą swego czasu rolę hymnu narodowego. Utwór zbudowany jest z szeregu próśb skierowanych do Boga za pośrednictwem Marii . Matka Boska ukazana jest tu jako Matka Boga, dziewica, wychwalana przez Boga ,Niepokalana, czyli pełna łaski, bez grzechu pierworodnego także Matka Kościoła.
Lament Świętokrzyski jest to utwór średniowieczny uważany często za jedno z największych arcydzieł lirycznych tej epoki. Przedstawia Maryję płaczącą pod Krzyżem Chrystusa . Maria początkowo wzywa ludzi do współczucia następnie zwraca się do syna czułymi słowami chcąc ulżyć mu w męce .Pozostałe strofy są wybuchem żalu skierowanym do Archanioła Gabriela , że przy zwiastowaniu nie wspomniał jej o ogromie jakie czeka ją w przyszłym życiu. Na koniec Matka Boska przestrzega wszystkie matki , aby modliły się do Boga o swoich synów . Maryja przedstawiona jest jako normalna ziemska matka płacząca nad losem swego syna i prosząca Boga , by ujął jej cierpień .
Obraz Pieta jest to obraz nieznanego autora powstały w 1450 r. Przedstawia Matkę Bożą trzymającą martwego syna w swych ramionach. Maryja cierpi i ubolewa nad wielką stratą jaką jest śmierć jej jedynego syna.
Obraz Giotto di Bondone Madonna z Dzieciątkiem ukazuje Matkę Boską triumfującą , siedzi na tronie na rękach trzymając Jezusa . Mimika jej twarzy wskazuje , że jest szczęśliwa , wie o tym , że została naznaczona przez Boga na matkę Zbawiciela ludzkości . Otoczona jest przez Aniołów , którzy oddają jej cześć.
Na przykładzie tych dzieł sztuki i literatury , które zaprezentowałem twierdzić można , że Matka Boska w średniowieczu przedstawiana była jako radosnawybranka Boga , Matka Zbawiciela lub całkiem w innej sytuacji jako ziemska istota odczuwająca ludzkie uczucia jakim jest strach , poczucie odrzucenia smutek.
