Rynek- instytucja lub mechanizm umożliw. kontakt osobom posiadającym dobra i usł (prod) z chętnymi do ich zakupu(konsum). Pomaga ustalić optymalną dla kons i prod cenę i ilość. Nieodłacznym elem rynku jest konkur. W zależ od obszaru geogr rynek możemy podzielić na: lokalny, krajowy, miedzynarodowy, globalny. Rynek to także ogół oper dotycz konkretnej dziedziny(kapit., mięsny, samoch.). W zależ od tego, kto ma większy wpływ na kształ się transakcji kupna-sprzedaży rynek można podzielić na prod lub konsum. Rynek głównie kształ proc gosp., których celem jest spowodow rozw gosp. Mech. Rynk- ogół wzajem zależn pomiędzy pop, pod i cenami wszystkich rynkowych dóbr i usług oraz procesów dostosowaw między nimi. Jest regulatorem prod: poziom i zmiany cen rynkowych są dla prod sygnałem do zmian wielk prod poszczeg dóbr- w ten sposób mech rynk wpływa na rozmiary i strukturę asort prod, dostosow ją do potrzeb nabywców. Mech rynk jest narzędziem alokacji czynników prod pomiędzy rózne dziedziny wytwarz: 1)zmiany rozm prod zwiększ lub zmniejsz zapotrzeb na wszystkie czynniki wytwórzcze, 2)zmiany cen czynn prod, powod zmiany kosztów prod, decyd o tym, w jakich proporc użyte będą te czynniki, czyli jaki będzie poziom techniki i technol. Mech rynk jest też regulatorem procesu podz prod społ: rynek, określ poziom cen produktów i poziom doch nabyw (płace, zyski, proc, czynsze), decyd o tym kto i w jakich ilościach nabywa dobra i usł skład się na prod społ. M.R. pełni rolę koordynat indywid decyzji podmiotów gosp, zapewniając ład ekonom. Nie jest idealnym narzędziem regulacji róznych sfer gosp, to też cechą gosp rynk jest cykliczność rozw (cykl gosp). Dział mech rynk może być wspomagane określ działaniami państwa (interwencjonizm państwowy). Mech czarnego rynku- często spotyk przypad ingerencji państwa w układ stos rynk jest usztywnienie cen. W przyp ustalania cen na poziomie niższym od ceny równow mamy do czynienia z niedostatkiem tow na rynku i niemożnością zrealiz popytu przez część kupuj. W tej sytuacji najbardz sprawiedl polit jest racjonowanie, które może przybierać formę przedpłat, talonów, list preferenc. Oznacza to jednak bark pokrycia pop, co w konsekwencji prowadzi do spekul i czarnego rynku. Cz.R. jako ukł nielegalny ma swój własny mechan, który funkcjon w obrębie rynku legalnego.Punktem odnieś tego mech jest oś ceny legal, która wyznacza przestrzeń oper czarnoryn. Krzywa pod na czarnym rynku ma łagodn nachyl niż krzywa pod na rynku legal, ponieważ oper na czarnym rynku pociągają za sobą pewne koszty i ryzyko większe niż na rynku legal. Im wyższe są koszty oper na czarnym rynku, tym wolniejszy wzrost pod. Podobnie krzywa pop na czar ryn jest odchylone od krzywej pop na ryn legal i przesunięta w dól, ponieważ nie wszyscy nabywcy są skłonni kupować na czar ryn w obawie przed ryzykiem i fałszerstwem. Wobec tego cena na czar ryn kształt się jako punkt przecięcia krzyw pop i pod i jest niższa od ceny równow na rynku legal. Ceny czarnoryn mogą się również zmieniać w zależ od restrykcji nakład na sprzed bądź kupujących. Jeśli restrykcje te dotykają sprzed to ceny czarnoryn wykazują wzrost, jeśli zaś dotyk kupuj to wykazują spadek. Wynika stąd wniosek, że przy nie zmienionych innych warunkach lepiej jest karać kupuj niż sprzed, gdyż ceny czarnorynk będą wykaz spadek, ale też trudniej jest zidentyfik kupuj niż sprzed, którzy muszą swój tow wystawić i dlatego ceny czarnoryn mają z reguły tendencję zwyżkową. Wpływ pod i substyd- ważnymi instr polit państwa o charakterze reular są podatki i subsyd są formą pobudz prod i wzrostu pod, natomiast podatki są formą ograniczania konsump i spadku pop. Wpływ subsyd zaznacza się odpow przesunięciem krzyw pod w górę, natom wpływ podat przesun tej krzyw w dół. Różnica między ceną uzyskiw przez prod, a ceną płaconą przez konsum jest właśnie kwotą subsyd na jednost produktu. Należy przy tym zazn, że większe korzyści z subsyd odniesie kons, gdyż pop jest mniej elast niż pod i odwrotnie, większe korzyści odniesie prod, gdyż pod jest mniej elast niż pop. Również wzrost prod będzie większy, gdy pod i pop są elast, natomiast będzie mniejszy, gdy pod i pop są nieelast. Tak więc tow o elast pop i pod są bardziej odpow do subsydiowania. 1Elast cen: E<-1 D doskonale elast(d reaguje na zmiany ceny bardziej niz proporc;dobra luksus). E=-1 D elast(D reaguje w sposób proporc na zmianę ceny;dobra markowe). -1<E0 D odwrotnie elast 2Elast dochod E>1 D doskon elast(reaguje na zmianę dochodu w sposób bardziej niż proporcjon;dobra luksus). E=1 D proporcjonal(dobra pół luksus) 0<E<1 D mało elast(art pierwszej potrzeby) E0dotyczy supstytucjności w popycie. Ed0 komplementarność w podaży wzrost cen na jedno powoduje wzrost podaży na dobra komplement Es<0 wzrost cen jednego dobra powoduje spadek podaży dobra substycyj. Równowaga statycz-pkt równowagi nie zmienia sie w czasie i nie zależy od czasu;reprezentuje ją klasyczny układ S iD ze stałym pkt przecięcia oznaczającym niezmienną równowagę.Rów stacjonar-równow, która zmienia się w czasie, lecz od niego nie zależy.Graficzny obraz: równoległe przesunięcia krzywych D i S względem początku ukł współ.Rów dynam-rów, która nie tylko zmienia się w czasie lecz też od niego zależy; jej graf obrazem są przesunięcia krzywych D i S pod różnymi kątami.Rów cyklicz- jeżeli po stronie D lub S występują pewne opóźnienia, równowaga ta przyjmuje postać spirali lewo lub prawo skrętnej w zależności od tego czy opóźnienia występują po stronie D(prawo) czy po stronie S(lewo) Podaż S-ilośc prod jaką sprzedawcy są skłonni dostarczyć na rynek w określonym miejscu i czasie po określonej cenie. Popyt D- ilośc prod jaką nabywcy są skłonni kupić w określonym miejscu i czasie po określonej cenie. Cena-ilośc środków pieniężnych jaką należy zapłacić za nabycie jednośtki określonego produktu.D potencjalny-jest generowany przez potrzeby ujawnione na rynku, ale niekoniecznie poparte odpowiednim funduszem nabywczym D faktycz-jest wyznaczany przez potrzeby ujawnione na rynku i jednocześnie poparte odpowiednim funduszem Fundusz nabywczy-jest tworzony przez beżące dochody ludności powiększone o saldo oszczędności i wartości zaciągniętych(otwartych)kredytów konsumpcyjnych.D efektywny-jest wyznaczany przez potrzeby ujawnione na rynku i mające pokrycie w sile nabywczej ludności czyli funduszu nabywczym przy istniejącym poziomie cen towarów i usług nabywanych przez ludność.Fund nabywczy (nominalna wartość środków pieniężnych przeznaczonych na zakup tow i usług).Siła nabywcza (to wart realna)
