Rzeźba romańska.

Rzeźba romańska

Rzeźba romańska wykonywana najczęściej w kamieniu była bezwzględnie „spojona” z architekturą. Wypełniała przeznaczone dla niej miejsca na portalach, w tympanonach, w niszach i zagłębieniach muru, na kapitelach i trzonach kolumn. Tematyka kamiennych rzeźb związana była z Pismem Świętym, głównie Starym Testamentem, a także Żywotami świętych. Częste były również motywy zwierzęce i roślinne symbolizujące, m.in. walkę dobra ze złem. Była to tak zwana „Biblia dla ubogich”, ponieważ przybliżała osobom nie umiejącym czytać (czyli większości społeczeństwa) prawdy wiary i następstwa ich nieprzestrzegania. Rzeźbiono nie tylko w kamieniu, ale także w drewnie i brązie.

Cechy rzeźby romańskiej
# przewaga płaskorzeźb (reliefów), niewielka ilość rzeźb wolno stojących,

# bliskie związki rzeźby z architekturą,

# wykonanie rzeźb w kamieniu, rzadziej w drewnie,

# upodobanie rzeźbiarzy do scen ilustrujących Pismo Święte,

# stosowanie motywów roślinnych i zwierzęcych,

# zdobienie portali (obramowania drzwi wejściowych), kapiteli kolumn i ich trzonów, tympanonów pod łukami półkolistymi, umieszczanie rzeźb w niszach i zagłębieniach muru,

# stosowanie prawa ram – figurki bohaterów komponowano, tak aby mieściły się one w kwadracie,

# anonimowość artystów,

# brak dbałości o wierne oddanie prawdziwego wyglądu człowieka; ukazywano go odzianego w długie szaty, bez cech charakterystycznych w rysach twarzy; gestem czy wyrazem twarzy nie zdradzającego żadnych uczuć,

# nienaturalne układy postaci, dostosowane do ilości miejsca na rzeźbę; bywają wygięte lub wyprostowane, nieprzywiązywanie wagi do prawidłowości anatomicznych,

# przedstawianie postaci Chrystusa zawsze w sposób surowy, sztywny, nieporuszony.

Drzwi Gnieźnieńskie (I połowa XII w.) to najwybitniejszy pomnik polskiej, nawet europejskiej rzeźby romańskiej Odlewane w brązie, przedstawiają one opowieść o życiu św. Wojciechu wyrażoną w postaci 18 obrazów, dzielących jego historię jakby na dwie części. Dziewięć scen lewego skrzydła mówi o pobycie świętego w Czechach, Niemczech, Włoszech, kolejnych dziewięć scen znajdujących się po prawej stronie obrazuje pobyt w Prusach i Polsce. Drzwi Gnieźnieńskie czyta się nieszablonowo: lewe skrzydło od dołu do góry, prawe z góry na dół, śladem romańskiej symboliki otwierały ona przed średniowiecznym człowiekiem bramy raju i zbawienia, bezpieczeństwa i dobra.