Imię tej największej, lirycznej poetki greckiej brzmiało – według strof jej poezji Psafo, starożytni podają również inne formy: Sapfo, Saffo czy też Safo. Urodziła się na wyspie Lesbos (Lesvos), prawdopodobnie w największym jej mieście – Mytylene. Datę urodzin poetki określa się pomiędzy latami 664 a 650 p.n.e. Zachowały się brązowe monety z Mytylene przedstawiające Safonę grającą na lirze a także monety z miasta Eresos wybite z okazji wizyty poetki w tym mieście (choć to być może właśnie Eresos było rodzinnym miastem Safony). Urodziła się w zamożnej i znaczącej rodzinie arystokratycznej. Ojciec – Skamandronymos (zwanym też Skamonem lub Kamonem) osierocił ją wcześnie pozostawiając wraz z trzema braćmi w opiece matki – Kleuis (Kleis). Najstarszy z braci – Larichos pełnił zaszczytna funkcję podczaszego w Prytanejonie – budynku ogniska państwowego, rodzaju dzisiejszego ratusza. Charakos został bogatym kupcem i osiedlił się w Naukratis, strategicznie położonej koloni greckiej w delcie Nilu. W Egipcie Charakos zakochał się nieszczęśliwie w heterze Doriche co doprowadziło go do ruiny finansowej i przysporzyło wstydu całej rodzinie. Najmniej wiadomo o trzecim bracie poetki Eurogyjosie. Safona za młodu wychodzi za mąż lecz nie znamy imienia jej małżonka. W strofach swej poezji wspomina z czułością córkę Kleis (tradycyjnie nadano jej imię babki). Z czasem Safona staje się przewodniczką – nauczycielką koła (z gr. thassos) ku czci muz i bogini Afrodyty. Miejscem spotkań grupy młodych, niezamężnych dziewcząt z arystokratycznych rodów staje się dom Safony. Safona kształciła dziewczęta w muzyce, grze na instrumentach (lirze zwanej barbitonem), poezji i tańcu aż do czasu ich zamążpójścia. Poetka obdarzała swe podopieczne serdeczną przyjaźnią i gorącym uczuciem. Ku nim skierowane są najpiękniejsze liryki przepojone radością wspólnego pobytu i smutkiem, gdy idąc za mąż opuszczały koło. Zachowały się także pieśni weselne – epitalamia – dedykowane młodym oblubieńcom. Szczerość i ekspresja liryki Safony sprowokowały zawistnych krytyków jej twórczości – szczególnie w późniejszych wiekach – do podejrzeń o erotyczne, \”niezdrowe\” podłoże tych uczuć. Choć \”oczyszczono\” Safonę z wszystkich zniesławiających ją zarzutów to jednak pojęcie \”miłości lesbijskiej (safizmu)\” pozostało. Sława poezji Safony zatacza coraz szersze kręgi przekraczając granice Lesbos. Zachowała się waza z Attyki (datowana na ok. 480 p.n.e.) przedstawiającą Safonę i poetę Alkajosa. Alkajos darzący Safonę gorącym, przyjacielskim uczuciem pisze o niej: \”fiołkowłosa, czysta, uśmiechnięta Safo\”.
Spuścizna poetki to ponad 6000 wierszy zawartych w dziewięciu księgach. Niestety do dziś zachowało się zaledwie kilkanaście z czego wiele odkryto w ostatnim stuleciu dzięki odkryciom papirusów z Oksyrynchos. Właśnie papirusy – będące przedmiotem handlu (jak dziś książka) rozsławiły imię poetki we współczesnym jej świecie. Ukazana w poezji Safony niezwykła siła kobiecych uczuć, pełna wdzięku i delikatności, wrażliwości i subtelności zaskakuje ogromną intensywnością i bogactwem wyrazu. Żadna kobieta wcześniej (a i tysiące lat potem) nie odważyła się pisać tak szczerze i z tak ogromnym talentem lirycznym. Nic dziwnego, że już współcześni darzyli ją podziwem i zachwytem. W Syrakuzach wystawiono jej pomnik, przedstawiano ją na malowidłach, wazach, monetach i rzeźbach. Pisali o niej z zachwytem: Platon, Herodot, Arystofanes, Pindar dziesiątki innych. Właśnie obok Pindara i Anakreonta zaliczana była do \”trójcy\” najwybitniejszych poetów Starożytności. W tym czasie Grecja staje się miejscem burzliwych przemian społecznych związanych z dążeniem \”ludu\” do współrządzenia. Na Lesbos powołany zostaje urząd Ajsymety – rozjemcy. Staje się nim wybitny przywódca Pittakos (650 – 570 p.n.e.). Pittakos zręcznie lawirując pomiędzy ludem a arystokracją doprowadza Lesbos do wielkiego rozkwitu. W zamęcie spowodowanym początkiem rządów Pittakosa rodzina Safo w obawie o życie opuszcza rodzinną wyspę i udaje się na Sycylię. Z pobytu tego, sławne i podawane później jako legenda staje się uczucie jakim poetka zapałała do przewoźnika o mitycznym imieniu Faon. Faon – demon z orszaku Afrodyty – odrzucił miłość poetki a ta zawiedziona rzuciła się w morze z Skały Leukadyjskiej. W rzeczywistości Safona wraca na Lesbos gdzie dożywa późnej starości. Z tego okresu pochodzą pieśni historyczne i epitafia. Safona zmarła i została pochowana w Eolidzie pomiędzy 604 a 590 p.n.e. Do analizy literackiej twórczości safony odsyłam do licznych opracowań a na koniec kilka wierszy Safony w przepięknym tłumaczeniu Janiny Brzostowskiej:
