Rolnictwo-podstawowa gałąź produkcji materialnej, wytwarza produkty żywnościowe i surowce przemysłowe poprzez uprawę roślin i chów zwierząt. Wykorzystuje ona zasoby oraz siły przyrody i daleko uzależnione są od warunków przyrodniczych. Największy wpływ na rozwój rolnictwa mają: -warunki klimatyczne
-stosunki wodne
-warunki glebowe
-rzeźba terenu
UKSZTAŁ. POW. związane jest z budową geologiczną.
Polska to kraj nizinny; 54% powierzchni leży poniżej 150m.
Dla gospodarki duże znaczenie mają wielkość względne – różnice wysokości na określonym terenie.
Wysoczyzny morenowe na pół. kraju oraz obszary górskie na poł. stanowią aż 40% pow., która narażona jest na erozję. Aby przeciwdziałać erozji wprowadza się specjalne. zabiegi
-zakrzewianie
-miedź
-orka w poprzek stoku
-tresowanie stoku
Rzeźba terenu wpływa na
-stosunki wodne
-mikroklimat
-miąższość gleby
grubość warstwy glebowej i wilgotność, warunki cieplne zależne są także od nachylenia stoku
KLIMAT
Znaczenie Poszczególnych czynników klimatycznych nie jest jednakowe dla wszystkich upraw.
Dla rolnictwa ważna jest długość okresu wegetatywnego. Najkrótszy okres wegetacji trwa 190-200 dni
-Karpaty
-Sudety
-wsch. Część pojezierza mazurskiego
-wyższe partie pojezierza pomorskiego
200-300 dniowy okres notuje się w :
-Kotlinach podkarpackich
-pas niziny śląskiej aż po Szczecin
najdłuższy w pasach między Bahnią a Dębicą
od Opola przez Głogów do zach. przygranicznych część Polski
Okres wegetacyjny W Pol. Na ogół korzystny dla uprawy większości roślin właściwych strefie umiarkowanej.
GLEBY
Poszczególne typy gleb ich naturalna żyzność ukształtowały się w danej strefie klimatycznej pod wpływem podłoża-skały macierzystej, stosunków wodnych i szaty roślinnej, czasu trwania procesu glebotwórczego, a także działalności człowieka.
Najżyźniejsze g. Strefowe: czarnoziemy, g. Brunatne; g.astrefowe mady g. Wytworzone na tufach wulkanicznych rędziny powstałe na skałach wapiennych i czarne ziemie bagienne.
Najlepsze warunki rozwoju rolnictwa stwarzają tereny nizinne, lekko pofałdowane, przedgórza, stoki starych wyżyn i kotliny śródgórskie.
Efekty gospodarki rolnej zależą nie tylko od potencjału przyrodniczego, ale również od innych czynników. Formy własności ziemi i wielkości gospodarstw rolnych mają wpływ na sposoby gospodarowania oraz efekty produkcyjne rolnictwa.
Rolnictwo polskie- 3 formy społeczno-własnościowe
gospodarka indywidualna 76% użytków rolnych kraju
gosp. Państw -Agencja własność. rolnej skarbu państwa-18,7%
gospod. Spółdzielcza – 4 % pow. Zasiewów
Pols. Rolnictwo indywidualne jest niedofinansowane, słabo wyposażone tech. O przewadze tradycyjnych sposobów gospodarowania i stosunkowo małych efektach produkcyjnych.
Gosp rol-obszar w użytkwaniu rolniczym o pow. więk 0,5ha
Zboża- rośliny jednoliścienne należące do traw dostarczają od 40-75% cal. I białka spożywczego; na świecie na ich uprawę przeznacza się 60% pow. gruntów ornych.
Zboża to pszenica, żyto, jęczmień, owies, ryż, proso, kukurydza, sorgo.
Pszenica-duże wymagania karbowe dostosowana do różnych warunków klimatycznych; różnorodność odmian. Uprawią się ją: pas od Hiszpanii przez Francję Niemcy Polskę Węgry Rumunie Ukrainę centr. i poł. Rosję Turcję pół. Indie aż do Chin pół.-wsch. Też w USA poł. Kanada Argentyna,poł-wsch. Australia
Polska w całym kraju największe nasilenie na N.Śląskiej W.Lubelskiej Kujawach Żuławach Wiślanych przedgórze sudeckie i podkarpaciu
N. producenci Chiny USA Indie
Ryż-duża wilgoć, wys. Temp. Duże nasłonecznienie
Uprawiany jest: Azja poł.-wsch. Delta Nilu Wybrz Kości słoniowej USA wybrz wyż. Brazylijskiej Hiszpania Włochy
N. producenci: hiny Indie Indonezja
N. eksporter: USA Tajlandia
Kukurydza-dużo wilgoci nasłonecznienia
Uprawiana: Francja, wzdłuż Karpat, N. Naddunajska i węgierska Ukraina aż po Kaukaz. W USA od Wielkich jezior do Missisipi; w Amer.poł na N. Amazonki, W.brazylijska, dolina La Plata.
N.produ.: USA Chiny Brazylia
Żyto-małe warunki glebowe; odporne na susze i mrozy uprawiane w obszarach strefy klimatu umiarkowanego-chłodnego: Europa Azja Ameryka ptn.
Polska ż. Należy do ważnych zbóż, duży jego udział w powierzchni zasiewów wiąże się z długotrwałą tradycją
Owies-jak żyto. W Polsce uprawiany głównie na paszę dla koni.
Trzcina cukrowa-wieloletnia trawa; wys 4-6m. Największe uprawy t. Znajdują się w Azji poł.-wsch. -Indiach Pakistanie Tajwanie Tajlandi Bangladeszu; krajach Amer. Środkowej i poł Kbie Kolumbii Ekwadorze Peru Argentynie Brazyli.
Burak cukrowy-wymaga żyznych gleb; dużej wilgotności intensywnego nawożenia, znacznych nakładów pracy żywej i uprzedmitowionej; zawiera 16% cukru jego produkty uboczne wykorzystuje się do spirytusu, acetonu, drożdży, paszy dla bydła. Uprawa burakapokrywają się z rejonami uprawy pszenicy.
Bawełna-wymaga stałej wysokiej temp. a w obszarach suchych nawadniania uprawiana w strefie klimatu monsunowego podzwrotnikowego i zwrotnikowego. Z ziarna b otrzymuje się olej
N.produc. Chiny St. Zjedn. Indie Pakistan
Len-upraw. W wielu regionach świata też otrzymujemy olej;
N.produc. Holandia Belgia Polska Czechy Węgry Rumunia Hiszpania Turcja Egipt
Konopie-najstarsza roślina uprawiana w Europie; 4m. Wys. Uprawiana gł w klimacie umiarkowanym
N.produc. Indie Białoruś Polska Turcja Węgry Pakistan
Sizal-rodzaj supulentu-agawa-do wyrobów sznurów lin
N.prodc. Brazylia Tanzania Angola Kenia Mozambik Malezja
Juta-roślina jednoroczna; wymaga gorącego i wilgotnego klimatu; uprwiana na obszarach delt; produkcja worków mat przędzy; uprawiana gdzie len i konopie
Monilia(abaka)-uprawiana gł na Filipinach; liny okrętowe, sznurów, tkanin, płyt budowlanych
