Siec hydrograficzna Poslki zostala uksztaltowana w wyniku rozwoju rzezby terenu w trzeciarzedzie i czwartorzedzie. Jej najwarzniejszymi elementami sa:
– rzeki
– jeziora
– stawy
– mokradla
– wody podziemne
– zrodla
– sztucznie utworzone kanaly i zbiorniki
Zjawiska hydrograficzne Polski ksztaltuja sie przedewszystkim pod wplywem klimatu (opady), budowy geologicznej (przepuszczalnosc skal) i uksztaltowania powierzchni (wielkosc odplywu i parowania wod powierzchniowych)
1. Najwiekszymi rzekami Polski sa Wisla i Odra oraz ich glowne doplywy.
Ich charakterystyczna cecha jest asymetria.
W dorzeczy Wisly stosunek czesci lewej do prawe wynosci 27:73, a w dorzeczu Odry odpowiednio 30:70. Zwiazane jest to z nachyleniem Nizu Srodkowoeuropejskiego w kierunku polnocno-zachodnim, oraz z ksztaltowaniem sie terenu w okresie wytapiania sie lodowca skandynawskiego. Rzeki sa zasilane bezposrednio przez opady atmosferyczne i posrednio przez roztopy sniezne, zalezne od przepuszczalnosci szaty roslinnej.
Niektore rzeki polaczone sa kanalami. Najstarczy w Polsce kanal to Kanal Augustowski, Elblaski, Gliwicki, Bydgoski.
Do waznych elementow sieci wodnej naleza jeziora, ktorych najwiecej jest w polsce polnocnej, na obszarzez ostatniego zlodowacenia
Typy Jezior:
– rynnowe – o wydluzonym ksztalcie i powstale w wyniku erozji lodowcowej ( Goplo, Wigry , Hancza)
– moreny dennej – o duzych powierzchniach i urozmaiconych liniach brzegowych ( Sniardwy, Mamry)
– wytopiskowe – „oczka”
– krasowe – powstale w miejscach zapadania sie skal gipsowych i wapiennych
– starorzecza – jeziora zakolowe
– deltowe – bedace fragmentami dawnych zatok morskich
– przybzerzne – powstale w wyniku odciecia dawnych zatok
– gorksie – powstale w wyniku dzialanosci lodowcow gorskich
W miejscu zaniklych jezior tworza sie mokradla, wchodza one w sklad obszarow podmoklych. Zaliczamy do nich torfowiska, niskie i wysokie bagna, oraz wlasnie mokradla.
Mokradla zajmuja 8% powierzchni Polski, wystepuja glownie na obszarach p[olnocnycnej i polnocno wshodniej czesci Poslki. Magazynuja ponad 9 mld m3 wody i stanowia wazny zbiornik retencyjny
Do wod stojacych zaliczamy rowniez stawy, ktore sa przewaznie stucznymi zbiornikami wody. Stawy reguluja przedewszystkim poziom wod gruntowych i sa miejscem hodowlil ryb. W Polsce jest ponad 80 sztucznych zbiornikow wodnych. Sluza one do zaopatrywania w wode, do produkcji energi elektrycznej, do celow turystycznych, poprawy warunkow zeglugi, obrony w czasie powodzi.
Wody podziemne (gruntowe) stanowia powszechne zrodlo zaopatrywania w wode pitna, gospodarcza i przemyslowa. Dziela sie one na:
– wpdy zaskorne – znajduja sie w zasiegu parowania, ingerencji organizmow i zmian temperatury. Sa czesto zanieczyszczone, wiec maja nieco mniejsze znaczenie uzytkowe.
– wody glebinowe : wody artezyjskie, wystepujace przewaznie w nieckach geologicznych.
np: na Nizinie Mazowieckiej, Wyzynie Lubelskiej, oraz inne wody zalegajace na znacznych obszarach glebokosciowych gwarantujacych dobre przefiltrowanie.
Wody podziemne wyplywajace samoczynnie na powierzchnie tworza zrodla. Glownymi typami zrodel sa:
– szczelinowe
– warstwowe
– szczelinowo-warstwowe
– dolinne
Zrodla mineralne i cieplice (termy)
wykorzystywane sa do celow leczniczych, eksploatuje sie je w 4 regionach Polski:
– sudeckim
– karpackim
– niedzianskim
– kujawsko-pomorskim
Do wod powierzchniowych odprowadza sie rocznie ogulem 3,2 km3 sciekow przemyslowych i komunalnych, wymagajacych, oczyszczenia. DOtychczas czesc sciekow byla czyszczona biologicznie (37%) i mechanicznie (32%). Ponad 25% sciekow nie bylo oczyszczanych. W ostatnich latach systematycznie zmniejsza sie ilosc sciekow nieoczyszczonych, odprowadzanych do wod powierzchniowych.
