Powieść opowiada o losach młodzieży uczącej się w gnypowickiej szkole. Główny bohater, Gustaw Cykorz przez kolegów zwany Fuksem przeprowadza się z rodzicami do Gnypowic Wielkich, gdzie jego ojciec buduje kominy kopalniane. Chłopiec trafia w środowisko, gdzie działąją dwa szkolne gangi- Blokerzy z Nieradkiem na czele i Matusowie, których wodzem jest Ernest. Pierwsi są mieszkańcami bloków i chodzą do klas VI i VII b, drudzy rdzennymi Ślązakami z klas VI i VII a. Od początku roku szkolnego Gustaw poddany zostaje regularnemu szlifowaniu, tj. zabiegom mającym na celu przystosowanie go do życia szkolnego. Oba ugrupowania walczą przy tym o to, by Cykorz przystąpił do ich gangu. Cykorz skutecznie się opiera, ale wreszcie musi podjąć decyzję. Podczas ulubionej szkolnej zabawy- Wielkiej Kołomyi Elementarnej (polegającej na wzajemnej gonitwie pomiędzy łaźnią szkolną a podwórzem, możliwej dzięki podwójnym drzwiom w łaźni)- schowany pod zlewozmywakiem, chcąc wyrzucić guzik i losowo wybrać swoją przynależność, niechcąco przewraca miotłę prosto pod nogi nadbiegających akurat Blokerów. Ten fakt- mimo tego, że Cykorz uczęszcza do klasy VI b i powinien należeć do Blokerów- przeważa decyzję na rzecz Matusów. Chłopiec od tej pory poddany zostaje próbom przez sztab Matusów. Poznaje siedem wtajemniczeń i odkrywa, że tak naprawdę w jego szkole nie ma żadnych podziałów, że chłopcy- zdobywając siódme wtajemniczenie- Twierdzę Persil, chcą razem się pouczyć, wymieniając doświadczenia z różnych lekcji odbywanych w równoległych klasach. Co ważne, ani jeden z wodzów nie zna ostatniego wtajemniczenia- ich wiedza ogranicza się do pięciu (baza Matusów, arsenał, broń biologiczna, trumna Klappera, Wielki Wander). Szóste informuje, że Ernest nie jest już wodzem Matusów (chodzi bowiem z siostrą Nieradka- wodza Blokerów). Dodatkową atrakcję dla czytelnika mogą być postacie nauczycieli- nieudacznika Partacza- technika, który nie może poradzić sobie z temperamentem swoich uczniów, chce w efekcie odejść ze szkoły, ale w końcu zostaje po żmudnym procesie „odginania Partacza” zainicjowanego przez przestraszonych możliwością pojawienia się w szkole groźniejszego belfra uczniów czy Kowbojki- groźnej, ale lubianej w szkole matematyczki. Powieść, skierowana do młodych ludzi uczy przyjaźni, solidarności, poczucia przynależności i wreszcie odpowiedzialności za zdobywaną wiedzę.
