Śląsk bez wątpienia jest rdzenną dzielnicą Polski. Jeszcze przed powstaniem państwowości był zamieszkiwany przez plemiona: Ślężan, Trzebowian, Opolan, Bobrzan i Gołęszyce. Choć na początku nie istniała żadna nadrzędna struktura wielko plemienna ludność tych plemion była zbliżona językowo i cywilizacyjnie. Dopiero Piastowie, posiadający liczną drużynę wojskową i duże środki materialne, zdobyli autentyczną władzę i stworzyli państwo.
Dla młodego, prężnego państwa piastowskiego pod wodzą Mieszka I, naturalnym było dążenie do opanowania śląskiej ziemi. Udało się to Mieszkowi w 990 roku, wykorzystawszy konflikt niemiecko-czeski. Od tego czasu Śląsk stał się integralną częścią państwa piastowskiego. W owym czasie spełniał rolę przedmurza, ponieważ południowo-zachodnia granica państwa polskiego oparła się na Bobrze, Kwisie i Nysie Łużyckiej. Wzdłuż nich zbudowano szereg grodów i wałów obronnych. Waloru fizjograficzne śląska zdecydowanie podnosiły obronność kraju.
Poczynania następcy Mieszka, Bolesława Chrobrego były korzystne dla Śląska. Wykorzystał męczeńską śmierć biskupa praskiego Wojciecha dla zbudowania w Europie wizerunku Polski jako kraju promieniującego chrześcijaństwem. Wykupił i sprowadził zwłoki Wojciecha do Gniezna, przez co uzyskał zgodę na utworzenie metropolii w tym mieście. Dla Śląska oznaczało to oderwanie się od diecezji praskiej i mocniejsze związanie z państwem polskim.
Lata 1002-1018 to okres wojen Bolesława z cesarzem Henrykiem II. W czasie tych wojen zdał w pełni egzamin polski system obronny. Najazdy niemieckie napotykały linię silnie ufortyfikowanych grodów, które musiały oblegać (Niemcza, Głogów). Śląsk odegrał dużą rolę w zmaganiach z Niemcami. Zawarty pokój w Budziszynie był pełnym sukcesem strony polskiej.
Po śmierci Bolesława Chrobrego na tron Polski wstępuje jego syn Mieszko II. Jego fatalne panowanie wykorzystał wybitny władca Czech Brzetysław i po śmierci Piasta przyłącza w 1038 roku Śląsk oraz łupi Wielkopolskę. Cesarz zaniepokojony wzmocnieniem Czech popierają powrót syna Mieszka II, Kazimierza na tron Polski. Po odzyskaniu Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza Odnowiciel wyprawia się na Śląsk. W tej sprawie jednak musi poddać się sądowi cesarza, który wprawdzie pozostawia to terytorium przy Polsce, Ale pod warunkiem opłaty trybutu na rzecz Czech (zjazd w Quedlinburgu 1054).
Po wygnaniu następcy Odnowiciela, Bolesława Śmiałego i po okresie rządów jego brata Władysława Hermana, który dokonał podziału kraju między swoich synów Bolesława i Zbigniewa, nastąpił okres walk wewnętrznych. Śląsk należał w tym czasie do Bolesława i to on rozstrzygnął ostatecznie na swoją korzyść spór z bratem. Kosztowało go to najazd cesarza Henryka V w 1109 roku. Liczebna przewaga Niemców, wspieranych przez Czechów, była znaczna, Bolesław Krzywousty musiał więc stosować podjazdowy sposób walki. O wygranej zadecydowała znakomita obrona grodów śląskich: Głogowa, Bytomia i Wrocławia.
Wcześniej przez cały czas toczyły się spory o Śląsk z Czechami. Jeszcze w 1096 roku miał miejsce najazd księcia czeskiego Brzetysława II, ale wszystko zakończyło się ostatecznie pokojem zawartym w Kłodzku w 1115 roku, potwierdzającym przynależność Śląska do Polski.
Przed śmiercią Bolesław Krzywousty podzielił kraj na dzielnice miedzy swoich synów. Śląsk przypadł Władysławowi. Po jego wygnaniu losy tej dzielnicy zaczęły się komplikować. Nastąpiły wielokrotne podziały najpierw między synów Wygnańca na księstwa: raciborskie, wrocławskie i głogowskie. Bolesław Wysoki – najstarszy z synów – w chwilach wolnych od walk z braćmi i synem był dobrym administratorem. Po odbudowaniu pożarów Wrocławia i Legnicy w tym ostatnim zbudował okazały zamek. Sprowadziwszy doświadczonych górników do Złotoryi rozwinął wydobycie złota w tym rejonie, przez co wzrosło znaczenie gospodarcze Śląska. Za jego rządów zaczęła się kolonizacja Śląska przez osadników walońskich i niemieckich. Rozpoczęty proces germanizacji zmienił oblicze narodowościowe Śląska.
Po śmierci Wysokiego następcą zostaje Henryk Brodaty. Starał się on zachować wyznaczony przez ojca kierunek w swej polityce. Miał na względzie przede wszystkim dobro swego księstwa. W oparciu o nie próbował zjednoczyć ziemie polskie. Dokonywał wszelkich starań w celu poszerzenia swej władzy. Dzięki politycznej zręczności pod koniec swego życia, władał Śląskiem z Lubuszem, ziemią krakowską, częścią Wielkopolski oraz był zwierzchnikiem księstwa opolskiego i sandomierskiego. Niestety śmierć jego syna Henryka Pobożnego pod Legnicą w 1241 roku zniweczyła plan ojca, a Śląsk rozpadł się na (pod koniec XIII w.) 17 księstewek.
Podział nastąpił w 1248 roku między dwóch synów Pobożnego Bolesława Rogatkę i Henryka III Białego. O swą część upomniał się również trzeci syn Konrad. Wikłali się oni w wewnętrzne konflikty. Zmniejszyło to znaczenie książąt śląskich którzy dopuścili się utraty na rzecz Marchii brandenburskiej okręgu Lubusza (1249).
Rozbicie dzielnicowe wykorzystali królowie czescy i rozpoczęli walkę o tron polski. W drodze do Krakowa musieli przechodzić przez ziemie książąt śląskich. Niezależnie od wyniku walk o koronę skończyło się to dla Śląska tragicznie. Kolejni książęta przymuszani byli do składania hołdu lennego Janowi Luksemburgowi. W kolejnych latach 1289-1328 prawie cały Śląsk przeszedł w lenno czeskie. Panujący w tym czasie we Wrocławiu Henryk VI, wnuk Bolesława Rogatki, będąc bezdzietnym przekazał w 1327 roku księstwo wrocławskie Janowi Luksemburgowi, co było ewidentną zdradą interesów Polski. Ostatecznym ciosem dla przynależności Śląska do Polski było zrzeczenie się przez Kazimierza Wielkiego praw do tego terytorium w zamian za rezygnację Jana z korony polskiej.
Pokój w Namysłowie w 1348 roku potwierdził ostatecznie utratę Śląska. Królowie Czescy rozpoczęli mocniej wiązać te dzielnicę ze swym państwem. Jednym z celów Karola IV było oderwanie Śląska od diecezji gnieźnieńskiej. Do tego jednak Kazimierz nie dopuścił, mając oczywiste potarcie papiestwa.
Po śmierci Karola IV (1378) nastąpił powolny zmierzch potęgi Czech. Na Śląsku wzrosło znaczenie niektórych książąt. Jeden z nich, Władysław Opolczyk, który, oddawszy się służbie Królowi Polski i Węgier Ludwikowi, otrzymał od niego rozległe dobra na Węgrzech oraz tytuł wojewody węgierskiego. Po śmierci Ludwika ubiegał się o koronę jednak na królową wybrano Jadwigę. Poparł małżeństwo Jagiełły z Jadwigą, licząc na jakieś wynagrodzenie. Jednak dobrze zapowiadający się sojusz zniweczył monarcha, oddając mu za żonę jedynie daleką krewną.
Tymczasem rozwijający się w Czechach ruch husycki zagrażał Śląsku. Od 1425 roku husyci napadają na Śląsk. Jedynym księciem, który ich popierał był Bolko V Opolski. Zręcznie wykorzystał te zamieszki i zawładnął prawie całym Górnym i częścią Dolnego Śląska.
Na tronie Polskim i Węgierskim zasiadł Władysław III Warneńczyk, a na Czeskim-syn Albrechta Habsburga-Władysław Pogrobowiec. Regentem został Jerzy z Podiebradów. Pogrobowiec nadał mu Kłodzko, Ziębice i Ząbkowice. W ten sposób weszli Podiebradowicze pomiędzy książęta śląskie.
W następnych latach Śląsk wpada w ręce Macieja Korwina. Przeciw niemu podjęto wyprawę polsko-czeską. Po nieudanej próbie zdobycia Wrocławia przez Kazimierza i Władysława Jagiellończyka dochodzi do ugody, na mocy której Morawy i Śląsk zatrzymuje Korwin. Stosował bardzo fatalną w skutkach politykę. Nakładał wielkie ciężary podatkowe, bił fałszywą monetę, rujnując w ten sposób śląską gospodarkę. Popierał go książę żagański Jan. Sprzedał Niemcom żagań i Krosno Odrzańskie.
Po śmierci Korwina władcą Śląska został Władysław Jagiellończyk. Jego rządy to okres anarchii, rozbojów i walk wewnętrznych. Wobec osłabienia pozycji króla wzrosło znaczenie niektórych książąt, np.: legnicko-brzeskich, cieszyńskich, opolskich. Wzrosła również liczba panów niemieckich, którym król nadawał posiadłości śląskie. Fatalną, z punktu widzenia interesów Polski, politykę ukoronował Jagiellończyk układem o przeżycie z Habsburgami w 1515 roku. Jego następca-Ludwik, zajęty był zagrożeniem Tureckim i sprawom Śląskim nie poświęcał zbyt wiele czasu. Zginął w bitwie z Turkami pod Mohaczem w 1526 roku. Śląsk przeszedł na ponad 200 lat pod panowanie Habsburgów.
Śląsk za panowania Piastów odegrał ogromną rolę w kształtowaniu się młodego państwa Polskiego. Przede wszystkim pełnił rolę przedmurza i był miejscem zmagań z kolejnymi najazdami Niemców. Dla Łokietka oraz Henryków śląskich był dzielnicą na której oparła się myśl zjednoczeniowa. Był ośrodkiem rozwoju gospodarczego w Polsce dzielnicowej. Niestety w polityce Jagiellonów Śląsk był tylko kartą przetargową, a ich nieprzemyślane posunięcia doprowadziły do katastrofy-utraty tego terytorium.
