BABIOGÓRSKI PARK NARODOWY,
od 1934 teren objęty ochroną, od 1954 zatwierdzony jako park narodowy, powierzchnia 1734 ha (17,34 km2), w tym pod ochroną ścisłą 1061 ha; obejmuje najwyższą część Beskidu Żywieckiego (masyw Babiej Góry); roślinność wykazuje klasyczny układ naturalnych pięter klimatycznych: regiel dolny lasów mieszanych, jodłowo-bukowo-świerkowych, regiel górny borów świerkowych, piętro kosodrzewiny i piętro muraw alpejskich; w szacie ponad 25 różnorodnych zespołów roślinnych, w tym endemiczna murawa kostrzewy pstrej; wśród fauny: ryś, jeleń, głuszec, cietrzew; światowy rezerwat biosfery UNESCO.
BIAŁOWIESKI PARK NARODOWY,
od 1921 teren chroniony, od 1932 rezerwat (powierzchnia 4693 ha), od 1947 zatwierdzony jako park narodowy; powierzchnia 5348 ha (53,48 km2), w tym pod ścisłą ochroną 4747 ha; zajmuje niżowe tereny Puszczy Białowieskiej, prawie w całości leśne; przeważają grądy (lasy dębowo-grabowo-lipowe z domieszką świerka), są też łęgi, olsy i łozowiska oraz bory: mieszane, sosnowe, świerkowe i bagienne; występuje ok. 1000 gatunków roślin, ok. 100 gatunków grzybów oraz ok. 11 000 gatunków zwierząt (m.in. żubr, łoś, ryś, jeleń, sarna, wilk, dzik, głuszec, orzeł przedni); światowy Rezerwat Biosfery UNESCO.
BIEBRZAŃSKI PARK NARODOWY,
park narodowy o powierzchni 59 223 ha (592,23 km2), utworzony 1993; obejmuje tereny znajdujące się w 3 województwach: białostockim, łomżyńskim i suwalskim; jest największym obszarem chronionym (parkiem) w Polsce; ochroną objęte są naturalne bagna, rozlewiska i torfowiska z całym bogactwem flory i fauny, tereny unikatowe w skali Europy.
BIESZCZADZKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony założony 1973, powierzchnia 27 064 ha (270,64 km2), w tym pod ścisłą ochroną 18 551 ha; powierzchnia lasów 22 746 ha; obejmuje wzniesienia zachodniego pasma Bieszczad; występuje zmieniony układ pięter roślinnych, piętro regla dolnego (od 450 do 1160 m nad poziomem morza), las mieszany bukowo-jodłowy, powyżej zarośla olszy zielonej i wysokogórskie łąki – połoniny; charakterystyczny jest brak regla górnego i piętra kosodrzewiny; flora roślin naczyniowych liczy ponad 800 gatunków (w tym endemity), fauna kręgowców – ok. 200 gatunków (np. wprowadzony żubr); międzynarodowy rezerwat biosfery UNESCO.
TUCHOLSKIE, BORY,
kompleks leśny na Pojezierzu Południowopomorskim; powierzchnia ok. 1200 km2; lasy gł. sosnowe z domieszką innych gatunków; liczne jeziora. W 1939 rejon ciężkich walk obronnych Armii „Pomorze” z Niemcami; 1939-45 teren działania AK, Gryfa Pomorskiego, polskich i sowieckich grup spadochronowo-desantowych.
DRAWIEŃSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony założony 1990, o powierzchni 8725 ha (87,25 km2), w tym pod ścisłą ochroną 368 ha; obejmuje część Puszczy Drawskiej; występują jeziora rynnowe (m.in. Czarne, Martwe, Sitno, Ostrowiec), bory sosnowe, stare drzewostany bukowe, grądy grabowe, olsy; ostoje bobra, wydry, bociana czarnego, bielika.
GORCZAŃSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony, założony 1981, o powierzchni 6494 ha (64,94 km2), w tym 3 ścisłe rezerwaty o powierzchni 2850 ha; obejmuje centralną część masywu Gorców z 2 głównymi grzbietami: Turbacz-Gorc i Turbacz-Kudłoń; bogata szata roślinna, fragmenty pierwotnej Puszczy Karpackiej z jodłami i bukami liczącymi po ok. 250 lat, bogata fauna: ryś, żbik, tchórz, gronostaj, wydra, głuszec, bocian czarny, kruk.
STOŁOWE, GÓRY,
część Sudetów Środkowych, w Polsce (najwyższe partie) i w Czechach; góry płytowe (jedyne w Polsce) zbudowane z piaskowców ciosowych i margli; najwyższy szczyt Szczeliniec Wielki, 919 m; powierzchnie szczytowe silnie zwietrzałe i spękane – osobliwe formy skalne; region turystyczny; Park Narodowy Gór Stołowych.
KAMPINOSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony, założony 1959; powierzchnia 35 669 ha (356,99 km2), pod ścisłą ochroną 4303 ha; obejmuje tereny Puszczy Kampinoskiej; pasy bagienne i wydmowe; przeważają bory sosnowe z domieszką drzew liściastych, rzadziej olsy; występują także lasy bukowo-grabowe, torfowiska, łąki; ostoja łosi.
KARKONOSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony, założony 1959; powierzchnia 5562 ha (55,62 km2), w tym pod ochroną ścisłą 1719 ha; obejmuje szczytowe partie Karkonoszy; ostańce skalne, kotły polodowcowe, jeziora, torfowiska wysokie, piętro roślinności alpejskiej (jedyne w Sudetach); 1992 uznany za Międzynarodowy Rezerwat Biosfery UNESCO (łącznie z parkiem narodowym w Czechach).
MAGURSKI PARK NARODOWY,
park narodowy o powierzchni 19 962 ha (199,6 km2), utworzony 1995; obejmuje środkową część Beskidu Niskiego w województwach krośnieńskim i nowosądeckim; ochroną objęte jest zalesione jezioro Magury Wątkowskiej oraz tereny leśne i łąkowo-pastwiskowe; we florze fragmenty naturalnych zbiorowisk leśnych: grądu, olszynki karpackiej, olszynki bagiennej, łęgu oraz ok. 550 gatunków roślin naczyniowych; w faunie ok. 30 gatunków ssaków (np. niedźwiedź brunatny, żbik, wydra, bóbr) i ok. 137 gatunków ptaków (np. orzeł przedni, orlik krzykliwy, puchacz).
OJCOWSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony, założony 1956; powierzchnia 1592 ha (15,92 km2), w tym pod ścisłą ochroną 385 ha; obejmuje część doliny Prądnika i jej okolice; roślinność górska i stepowa, gatunek reliktowy – wiśnia karłowata; bogaty świat owadów; ciekawe skałki wapienne, jaskinie, wywierzyska krasowe.
PIENIŃSKI PARK NARODOWY,
od 1932 teren objęty ochroną, od 1954 zatwierdzony jako Pieniński Park Narodowy, o powierzchni 2231 ha (22,31 km2), w tym pod ścisłą ochroną 777 ha; obejmuje pas skałek wapiennych Pienin w granicach Polski, od Niedzicy po Krościenko nad Dunajcem; unikatowy geologicznie, biocenotycznie i krajobrazowo; endemity, relikty fauny i flory.
POLESKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony, założony 1990, powierzchnia 4907 ha (49,07 km2), w tym pod ścisłą ochroną 428 ha; obejmuje zachodnią część Równiny Łęczyńsko-Włodawskiej; liczne torfowiska, bagna, jeziora krasowe, lasy gł. sosnowe; ostoja ptaków wodnych.
ROZTOCZAŃSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony, założony 1974, o powierzchni 7905 ha (79,05 km2), w tym pod ochroną ścisłą 808 ha; obejmuje zachodnią część Roztocza Środkowego; zróżnicowany geologicznie z bogatą rzeźbą terenu; bory sosnowe i jodłowe, dąbrowy, buczyna karpacka, bogata fauna, m.in.: wąż Eskulapa, padalec turkusowy, salamandra plamista, jelenie, sarny, dziki.
SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony, założony 1966; powierzchnia 18 789 ha (187,89 km2), w tym pod ścisłą ochroną 6355 ha; obejmuje jeziora Łebsko i Gardno, Mierzeję Łebską i pas wybrzeża do ujścia Łupawy; największe w środkowej Europie skupienie wydm ruchomych, z cmentarzyskiem drzew i zasypywanymi partiami lasu, w zagłębieniach – torfowiska śródwydmowe; układ roślinności nie zakłócony gospodarką; roślinność wydmowa i las nadmorski (bór bażynowy, bór bagienno-wrzoścowy); lęgowiska ptaków wodnych; we wsi Kluki – zabytki słowińskiej ludowej kultury materialnej; światowy Rezerwat Biosfery UNESCO.
ŚWIĘTOKRZYSKI PARK NARODOWY,
założony 1950 (od 1922 teren objęty ochroną), powierzchnia 5910 ha (59,1 km2), w tym pod ochroną ścisłą 1741 ha; obejmuje skaliste (gołoborza) i leśne (lasy mieszane) partie Łysogór z Puszczą Jodłową, część Doliny Wilkowskiej, Doliny Czarnej Wody i innych; występuje modrzew polski (endemit).
TATRZAŃSKI PARK NARODOWY,
od 1937 teren objęty ochroną, założony 1954, o powierzchni 21 164 ha (211,64 km2), w tym pod ochroną ścisłą 11 514 ha; obejmuje obszar całych polskich Tatr; na zachodzie, południu i wschodzie łączy się ze słowackim parkiem narodowym; występują formy skalne, jeziora, potoki, wodospady; roślinność wykazuje klasyczny układ naturalnych pięter klimatycznych; bogata fauna i flora.
WIELKOPOLSKI PARK NARODOWY,
teren objęty ochroną od 1933, park założony 1957, powierzchnia 5095 ha (50,95 km2), w tym pod ścisłą ochroną 221 ha; położony na południe od Poznania; obejmuje tereny polodowcowe: utwory moreny czołowej i dennej, drumliny, rynny polodowcowe, różne typy jezior; do najciekawszych należą rynnowe Jezioro Góreckie i jezioro moreny czołowej – Kociołek; lasy w większości przekształcone gospodarką, zachowały się fragmenty naturalne (grądy, świetliste dąbrowy).
WIGIERSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony założony 1989, o powierzchni 14 956 ha (149,56 km2), w tym pod ścisłą ochroną 1343 ha; obejmuje jezioro Wigry, część rzeki Czarna Hańcza i wysunięte na północ partie Puszczy Augustowskiej; występują liczne torfowiska w stanie naturalnym, bory sosnowo-świerkowe i sosnowe, grądy, olsy; bogata fauna.
WOLIŃSKI PARK NARODOWY,
obszar chroniony, założony 1960, powierzchnia 5001 ha (50,01 km2), w tym pod ścisłą ochroną 165 ha; obejmuje północno-zachodnią część wyspy Wolin; krajobraz morenowy, jeziora, ostoje ptaków; występuje las mieszany, buczyna nadmorska, podmokłe olsy, słone łąki; stanowiska wiciokrzewu pomorskiego.
