Społeczne skutki bezrobocia i inflacja
1. Społeczne skutki bezrobocia .
W latach osiemdziesiątych i na początku lat dziewięćdziesiątych bezrobocie wzrosło powyżej przyjmowanej stopy naturalnej i w Polsce oraz innych krajach stało się poważnym problemem społecznym . Bezrobocie jest większe na obszarach peryferyjnych wielkich miast , w rejonach słabo rozwiniętych , na obszarach poddanych restrukturyzacji w przemysłach surowcowych i przetwórczych.
Na tych obszarach powstają tzw. wspólnoty rozpaczy spowodowane brakiem pracy , złymi warunkami życia i biedą .
Im dłużej ktoś pozostaje bezrobotny tym staje się mniej interesujący dla potencjalnych pracodawców bo jego umiejętności i doświadczenia dezaktualizują się . Nawet , gdy bezrobocie ogólnie ulega zmniejszeniu to pracodawcy i tak zatrudniają osoby , które były krótko bez pracy , zdrowe i młode . Przy dłuższym okresie pozostawania bez pracy rozpoczyna się proces destrukcji , wyrażający się: brakiem kontaktu z kolegami , izolacją , brakiem zaufania do siebie , niskimi dochodami , stresem w rodzinie , spadkiem kondycji intelektualnej i duchowej i trudnościami znalezienia nowej pracy .
Na zachodzie tworzy się różne programy pomagające bezrobotnym w uzyskaniu chociaż krótkoterminowych umów o pracę , przekwalifikowania się , pracy w niepełnym wymiarze godzin możliwości wcześniejszej emerytury .
2.Pojęcie , przyczyny i rodzaje inflacji .
Inflację definiuje się jako stały wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi nabywane przez ludność . Odpowiedź na pytanie : „Dlaczego występuje inflacja ?” , sprowadza się do odpowiedzi , „Dlaczego rosną ceny towarów i usług ?” . Według Keynes’a wzrost popytu globalnego w warunkach niewykorzystanych zdolności produkcyjnych nie prowadzi do wzrostu cen, lecz do wzrostu produkcji i zatrudnienia . Rosnąca produkcja napotyka różne ograniczenia , bariery . W miarę ożywienia wzrostu produkcji przedsiębiorcy zatrudniają pracowników mniej wykwalifikowanych , stosując wyższe stawki płac za dodatkową pracę . W rezultacie następuje wzrost kosztów wytwarzania i wzrost cen .
Do poziomu dochodu narodowego Y2 wzrost popytu globalnego nie wywołuje wzrostu cen , lecz jedynie wzrost produkcji i zatrudnienia . Od poziomu Y2 rosnącemu popytowi towarzyszy zarówno wzrost produkcji , jak i wzrost cen . Z chwilą osiągnięcia granicy Ymax dalszy wzrost popytu globalnego prowadzi do inflacyjnego wzrostu cen bez wzrostu realnego dochodu narodowego .
Dwa rodzaje inflacji (wynikające z tego modelu ) :
1. inflacja ciągniona przez popyt – występuje najczęściej w okresie wojen , kiedy olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych powodują bardzo szybki wzrost cen . W krajach mniej rozwiniętych gospodarczo (także w Polsce) inflacja popytowa obejmuje najpierw ceny artykułów żywnościowych pochodzenia rolniczego , a więc podaż produktów rolnych w tych krajach jest mało elastyczna . Gdy rosną dochody to rośnie popyt na żywność . Skoro podaż produktów rolnych reaguje z dużym opóźnieniem na popyt to rosną ceny tych artykułów . To powoduje wzrost kosztów utrzymania , co uruchamia żądania wzrostu płac nominalnych , a wzrost tych płac wpływa na wzrost cen innych artykułów . W ten sposób inflacja ciągniona przez popyt przenosi się na inflację pchaną przez koszty .
2. inflacja kosztowa – odpowiedzialność za inflacyjny wzrost cen ponoszą związki zawodowe , które wymuszają wzrost płac , albo monopole ,które podwyższają ceny wytwarzanych produktów .
Wpływ związków zawodowych na inflację kosztową próbowano uzasadnić przez porównanie wzrostu płac ze wzrostem wydajności pracy . Jeżeli w jednych gałęziach nastąpi wzrost płac pod wpływem wzrostu wydajności pracy , to inne grupy zawodowe będą domagać się wyrównania proporcji płac między różnymi gałęziami . Wynikiem tego jest wzrost kosztów wytwarzania i cen . Inflacja kosztowa może wynikać z przyczyn egzogenicznych , tzn. zewnętrznych w stosunku do warunków gospodarki krajowej lub być rezultatem wzrostu cen surowców na rynkach światowych , lub z przyczyn politycznych . Ze względu na częste zmiany rządu występuje większy deficyt budżetowy . Słabe rządy łatwiej ulegają naciskom społecznym na wzrost wydatków .
Spadek kursu waluty krajowej powoduje podrożenie towarów importowanych, a więc wzrost inflacji .
To wszystko świadczy o tym , że inflacja łączy w sobie mechanizmy i czynniki o charakterze ekonomicznym i politycznym .
Dawniej występowała inflacja ukryta – w byłych krajach komunistycznych . Wyrażała się ona nadwyżką popytu nad ograniczoną podażą dóbr i usług przy względnie stałym poziomie cen . Wiele cen kształtowało się poniżej kosztów własnych , co wymagało dotacji z budżetu państwa .
Skutki inflacji ukrytej :
nierównowaga na rynku ,
kolejki , kupowanie na zapas ,
przekupstwo ,
niemiła obsługa ,
nadmierne zużywanie materiałów , energii , paliwa ,
nielegalne zaopatrzenie .
Inflacja ta stała się przyczyną niskiej efektywności gospodarowania i niezdolności tej gospodarki do zaspokojenia potrzeb konsumentów .
W gospodarce rynkowej występują instytucje i mechanizmy hamujące inflację . Ekonomiści traktują inflację jako zjawisko czysto monetarne , a więc inflacja nie może wystąpić bez nadmiernej ekspansji pieniądza .
