Lud jest wolny gdy sam stanowi swe prawa i wybiera urzędników .Z rzeczy prywatnych tworzą się rzeczy wspólne
( ludzie w swym postępowaniu kierują się takimi wartościami jak środki utrzymania , warunki bytowe , perspektywy na przyszłość )
( Jeżeli ludzie myślą w kategoriach wspólnych , to myślą w kategoriach rodziny ) . Istnieją 2 sposoby osiągnięcia tych wartości :
to w instytucjach społeczeństwa obywatelskiego tzn. w takim społeczeństwie , gdzie pojęcie wolności splata się z pojęciem własności , czyli że ludzie są właścicielami swoich osób .
Majątek produkcyjny i konsumpcyjny jest rozszerzeniem osobowości . Ten stan własności i wolności jest poręczony prawem . Ludzie są wolni , sami podejmują decyzje i biorą odpowiedzialność za skutki swoich poczynań . W społeczeństwach wolnych istnieje przekonanie , że efekty pracy należą do tych , którzy je wytworzyli . Obywatele mają możliwość artykulacji swoich interesów poprzez różnego rodzaju związki , zrzeszenia , partie polityczne , a także możliwość reprezentacji poprzez wybory i wpływ na władzę ustawodawczą . Wolność osobista , własność prywatna , możliwość artykulacji i reprezentacja swoich interesów to podstawy państwa i społeczeństwa obywatelskiego . W naukach marksistowskich ten rodzaj państwa i społeczeństwa nazywano społeczeństwem burżuazyjnym .
wg Richarda Pipesa marksizm to tylko opis społeczeństwa feudalnego i właściwie socjalizm czy komunizm to feudalizm typu patrymonialnego dostosowany do warunków przemysłowych .
W społeczeństwach feudalnych , że pan , właściciel państwa daje zatrudnienie , określa wynagrodzenie , kieruje aktywnością całej społeczności . I teraz wystarczy spełnić wymagania pana ( państwa ) aby mieć zapewnione środki utrzymania , warunki , perspektywy i być zwolnionym od odpowiedzialności za swój los w przyszłości . Oczywiście dobry pan , właściciel państwa winien być sprawiedliwy i opiekuńczy , tzn. nie zostawiać potrzebujących , zaś dobra dzielić równo , sprawiedliwie. W realnym socjalizmie obowiązywała zasada : od każdego wedle możliwości i każdemu wedle pracy , z tym , że wynagrodzenie winno służyć nie wzbogaceniu się , a zaspokojeniu potrzeb . Cechą charakterystyczną było to , że państwo dawało wykształcenie ( przymus ) i zatrudnienie . Takie było –+ rozumienie zasad socjalizmu . Jeśli chodzi o inteligencje , czyli elity , to uważali oni , że ustrój socjalistyczny jest ustrojem postępowym , sprawiedliwym , mającym swoje poparcie w nauce , co więcej jest to ustrój nieunikniony jako spełnienie tzw. dialektyki dziejów . Logiki i aparatu pojęciowego dostarczyła doktryna Marksa i Lenina , natomiast wykonanie oparte było o doświadczenia stalinowskiej praktyki + prosta ludowa wiara , że pan ( państwo ) powinien być dobry i sprawiedliwy . Doktryna marksistowska i partia komunistyczna tworzyła coś w rodzaju kościoła : wiara w idee wiecznie żywe , przekonanie o budowie lepszego jutra i nośnikiem tych wartości miała być partia komunistyczna – rozumiana jako awangarda klasy robotniczej i właśnie takie poczucie misji dawało partii prawo do sprawowania pełni władzy zarówno poprzez aparat partyjny jak i nomenklaturę ( prawo członków partii do sprawowania stanowisk decyzyjnych w państwie ) . Partia miała wrogów tzw. klasowych , których należało zniszczyć .
Partia polskich komunistów od samego początku nie była partią suwerenną , lecz instrumentem władania Związku Radzieckiego . Przyjmuje się , że do r. 1956 Polska była czymś w rodzaju kolonii , po 1956 była protektoratem .
Sytuacja gospodarcza :
Żeby zdobyć poparcie chłopów komuniści przeprowadzili reformę rolną , majątki ziemskie rozparcelowano bez odszkodowań , w miejsce tego utworzono tysiące niesamodzielnych gospodarstw chłopskich o powierzchni 5 hektarów . Na skutek reformy rolnej zniszczono ziemiaństwo jako grupę społeczną z całym jaj dorobkiem kulturowym . Mniej problemów było z przemysłem , ponieważ leżał on w gruzach , on też uległ nacjonalizacji . Jednocześnie lata powojenne cechował szybki wzrost demograficzny i praca przy odbudowie kraju .
Do Polski wracali też Polacy wysiedleni z ZSRR i zasiedlali ziemie zachodnie i północne . Problemem było też odbudowanie Warszawy . W latach 1947 – 49 powstał 3 – letni plan odbudowy kraju – jedyny plan , który się udał . Udał się dlatego , że tolerowano istnienie małych przedsiębiorstw prywatnych i przedsiębiorstw spółdzielczych . R. 1948 przyniósł zwrot w polityce komunistów , zniszczono gospodarkę prywatną i prywatny handel i mechanizmy gospodarki rynkowej ( bitwa o handel ) . W miejsce tej gospodarki wprowadzono gospodarkę planową , co pozwoliło przesunąć olbrzymią ilość sił i środków na budowę przemysłu ciężkiego , zbrojeniowego , maszynowego . Jednym z takich drastycznych posunięć władz była wymiana pieniędzy , która pozbawiła ludzi 2/3 oszczędności . Był to okres tzw. planu 6 – letniego ( lata 1949 – 55 ) . Jednocześnie w latach tych usiłowano przeprowadzić przymusową kolektywizację rolnictwa . W tym czasie utworzyły się trzy podstawowe wielkie grupy społeczeństwa socjalistycznego : wielkoprzemysłowa klasa robotnicza , chłopska i inteligencja pracująca . Natomiast zniszczono burżuazję , ziemiaństwo , a drobnomieszczaństwo zostawało zepchnięte na margines społeczny . W miarę stabilizacji gospodarki rozrastała się kasta biurokratyczna . System posługiwał się terrorem zakrojonym na szeroką skalę ( procesy polityczne , prześladowanie żołnierzy AK , walka z Kościołem , aresztowania księży , powszechna inwigilacja ) . System ten reprezentował pewną siłę przyciągania , głównie zniknęło zjawisko bezrobocia . Nastąpiło upowszechnienie wykształcenia Był to również czas błyskawicznych karier ludzi pochodzących z domów społecznych a którzy za wierną i lojalną służbę osiągali wysoką pozycję w aparacie władzy , w partii . Był to również okres narzucania w kulturze zasad tzw. socrealizmu . System socjalistyczny w swoich podstawowych założeniach był w jakiś sposób akceptowany przez Polaków , Nie akceptowano konkretnej praktyki i podległości Polski wobec ZSRR . Przełom nastąpił po śmierci Stalina ( 1953 ) . Do władzy doszedł Chruszczow , który potępił praktyki Stalina , natomiast w Polsce następowała powolna liberalizacja systemu . Punktem zwrotnym był poznański czerwiec ( 1956 ) oraz dojście do władzy Władysława Gomółki .
