Utworzony został 1.04.1950 r.
Ogólna powierzchnia parku wynosi 5908 ha.
Osobliwościami parku są tzw. gołoborza, czyli rumowiska skał piaskowcowo-kwarcowych powstałe w warunkach klimatu zlodowaceń, fragmenty Puszczy Jodłowej oraz kompleks leśny „Chełmowa Góra” będący rezerwatem endemicznego modrzewia polskiego. Symbolem parku jest jeleń.
Park obejmuje głównie pasmo Gór Świętokrzyskich, z najwyższym szczytem – Łysicą.
Swoiste warunki glebowe i klimatyczne wpłynęły na obecny charakter roślinności parku. Na przeważającej części, zwłaszcza w partiach szczytowych, występują lasy jodłowe, niżej jodłowo-bukowe z domieszką jaworu, klonu i innych gatunków. Do rzadkich należą: cis, brzoza czarna, olsza czarna, wiąz szypułkowy i górski. Z roślin zielnych występują tu także: śnieżyczka przebiśnieg, pełnik europejski, storczyki – podkolan biały i kruszczyk szerokolistny, goryczka wąskolistna, rosiczka okrągłolistna, wawrzynek wilczełyko i inne. Stwierdzono tu 700 gatunków roślin naczyniowych.
Wśród zwierząt na uwagę zasługują ssaki objęte ochroną gatunkową, m.in.: popielica, orzesznica, gronostaj, łasica łaska, kuna domowa i kilka gatunków nietoperzy. Z ciekawych ptaków należy wymienić: dzięcioła czarnego, orlika krzykliwego, cietrzewca, jarząbka. Występują tu także: traszka górska, rzekotka drzewna, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny, pożyteczne owady – biegacze, mrówki.
Odwiedzającym Świętokrzyski PN poleca się również zabytkowy zespół klasztorny na Świętym Krzyżu.
„Puszcza królewska, książęca, biskupia, świętokrzyska, chłopska, ma zostać na wieki wieków, jako las nietykalny, siedlisko bożyszcz starych, po których święty jeleń chodzi, jako ucieczka anachoretów, wielki oddech ziemi i pieśni wieczności!:”
Stefan Żeromski
W jego skład wchodzą najcenniejsze krajobrazowo i przyrodniczo fragmenty Gór Świętokrzyskich – pasmo Łysogór, dolina Czarnej Wody, Psarska i Miejska Góra koło Bodzentyna, a także Góra Chełmowa. Park utworzony został 1 kwietnia1950 roku, jego powierzchnia wynosi 58,8 km˛. Przeważającą część obszaru zajmują lasy. W drzewostanach poza sosną, świerkiem i dębem znaczny jest udział jodły, która w partiach szczytowych tworzy piękny bór, sławiony przez Stefana Żeromskiego i nazywany przez niego Puszczą Jodłową. Tutaj też występują duże powierzchnie gołoborzy, zalegających głównie na północnych stokach Łysogór. Góra Chełmowa jest skupiskiem modrzewia poolskiego. Urozmaicona budowa geologiczna oraz warunki klimatyczne powodują duże zróżnicowanie roślinności. Rosną tu m.in. wawrzynek wilczełyko, widłaki, rosiczki, bluszcz, pióropusznik strusi, lilia złotogłów. Ssaki reprezentowane są przez dziki, sarny, borsuki, lisy, kuny, popielice. Bogaty i osobliwy jest świat bezkręgowców. Na terenie Parku atrakcją turystyczną są obiekty zabytkowe w Świętej Katarzynie i na Świętym Krzyżu (tutaj również Muzeum Przyrodnicze).
