Sylwetka twórcza Henryka Sienkiewicza. Henryk Sienkiewicz (1846-1916) w pierwszych swoich utworach ( Na marne , Szkice weglem ) holduje pozytywizmowi, ale juz w drukowanych pod pseudonimem Litwos nowelach: Stary sluga , Hania okazuje sie byc niezwykle uczuciowy i sklonny do idealizmu, wyrastajacego z wrodzonej pogody ducha, ujawniajacej sie równoczesnie w epickiej wznioslosci i w zywiolowym humorze. Po szeregu nowel napisal Sienkiewicz Ogniem i mieczem , powiesc historyczna, krzepiaca serca pragnace polskiej przeszlosci z jej bohaterskim patosem i wybujala radoscia zycia. Juz sam nawrót do historii byl sprzeczny z duchem ówczesnego czasu. Ogól przyjal jednak Ogniem i mieczem z niebywalym entuzjazmem. Pózniej powstaly: powiesc analityczno-psychologiczna Bez dogmatu , wspólczesna powiesc obyczajowa Rodzina Polanieckich , w której autor dal wyraz tendencji pracy organicznej, ale w ramach uproszczonych, az do burzuazyjnej wygody. W roku 1896 Sienkiewicz napisal powiesc z czasów Nerona Quo vadis , która przyniosla mu swiatowa slawe i w roku 1905 miedzynarodowa literacka nagrode Nobla. Sienkiewicz napisal równiez powiesc dziejów Polski XV wiecznej Krzyzacy , oraz powiesc dla mlodziezy W pustyni i w puszczy , które utrwalily znaczenie Sienkiewicza jako rasowego powiesciopisarza, stawianego na równi z takimi mistrzami rodzaju jak: Balzak, Flaubert, Dostojewski, Tolstoj. Artyzm Sienkiewicza, przy wielkiej rozpietosci jego skali i bogatej róznorodnosci motywów, ma w sobie piekno klasycznie skonczonej formy. Sienkiewicz podniósl powiesc polska, do najwyzszej miary rodzaju. Powiesc historyczna byla w swej ogólnej linii rozwojowej raczej swietnym zamknieciem przeszlosci, niz plodna w przyszlosc zapowiedzia, totez Sienkiewicz mimo nasladowców nie wytworzyl swej wlasnej szkoly. Quo vadis Quo vadis to jedna z najbardziej znanych i popularnych powiesci Sienkiewicza. Trylogia i inne dziela przedstawiajace literacja wersje faktów znanych z historii Polski osiagnely duzy sukces w karju, wsród odbiorców, którym bliska jest specyficzna polska problematyka. Powiesc Quo vadis nie podlegala takim ograniczeniom. Jako utwór nawiazujacy do waznych wydarzen ogólnoeuropejskich zyskala sobie wielu odbiorców, a nawet wielbicieli, w innych krajach. Waznym argumentem sklaniajacym do zainteresowania ksiazka polskiego pisarza byla jej uniwersalna wymowa przedstawiajaca wielki przelom w dziejach swiata: upadek starozytnego Rzymu i powstanie na jego gruzach wielkiej wspólnoty chrzescijanskiej skupionej wokól uczniów Jezusa Chrystusa. Zwyciestwo dobra, skromnosci, pokory, szacunku i milosci do drugiego czlowieka wobec kleski zywiolowego swiata uzycia, rozpusty, osobistych ambicji przekraczajacych ramy zdrowego rozsadku i przyzwoitosci – to temat poruszajacy historyków i czytelników Quo vadis . Tlem watków powiesciowych jest przesladowanie chrzescijan w czasach panowania nerona, krwawego cesarza , którego postepowanie powiodlo go (a takze Rzym) do zguby. Przesladowani odniesli zwyciestwo, zas wspanialosc kultury starozytnego Rzymu przetrwala tylko w dzielach sztuki i przekazach historycznych. Wielka, zataczajaca coraz szersze kregi, oparta na nauce Chrystusa religia stala sie wartoscia niezniszczalna, uniwersalna i ekspansywna w pozytywnym sensie tego slowa. XIX w. charakteryzowal sie moda na dziela o tematyce historycznej, zwlaszcza antycznej i wczesnochrzescijanskiej. Sienkiewicz odpowiedzial wiec na zapotrzebowanie spoleczne. Jego utwór dowodzi doskonalej znajomosci topografii Rzymu oraz pamiatek, które potwierdzaja jego znaczenie na kulturalnej mapie Europy przelomu epok.Celem, który przyswiecal autorowi Quo vadis , bylo ukazanie relacji dwóch kultur, dwóch odrebnych i przeciwnych sobie swiatów: poganskiego, rozpasanego Rzymu i uladzonego moralnie chrzescijanstwa. Badacze literatury ujawniaja pewna dysproporcje jakosciowa w przedstawianiu tych dwu swiatów. Rzymianie i wszystko, co ich dotyczy, zostali tu pokazani plastycznie, w róznych okolicznosciach, z uwzglednieniem ich trybu zycia, warunków, w jakich mieszkali itp. Tymczasem chrzescijanie wypadaja w tym zestawieniu skromnie, a nawet blado. Znacznie wiecej uwagi autor poswiecil takze przedstawicielom rzymskiej elity intelektualnej i artystom, podczas, gdy mysliciele i nauczyciele rosnacej w liczbe i znaczenie rzeszy wyznawców Chrystusa sa tu skwitowani krótkimi wzmiankami o nich i ich pogladach. Plastyczny obraz Rzymu pod koniec panowania cesarza Nerona i rodzacego sie chrzescijanstwa oraz wymowa utworu zapewnily autorowi miedzynarodowa slawe. Uwienczeniem sukcesów bylo przyznanie Sienkiewiczowi w 1905 r. nagrody Nobla w dziedzinie literatury.
