SYSTEM OŚWIATOWY W HISZPANII
Administracja szkolna
Jednolitym systemem oświaty zarządza Ministerstwo Edukacji Narodowej wraz z lokalnymi władzami oświatowymi autonomicznych obszarów kultu¬rowych i językowych. Władza centralna pozostawiła w swoich rękach mo¬żliwość:
– przyznawania tytułów akademickich i zawodowych,
– ustalania minimów programowych w dziedzinie historii, geografii i ję¬zyka urzędowego (hiszpańskiego),
– ustalania norm prawnych dotyczących placówek szkolnych i ich wypo¬sażenia,
– kontrolowania wolności nauczania języków mniejszości narodowych,
– centralnego planowania rozwoju oświaty,
– prowadzenia kontroli systemu szkolnego,
– współpracy międzynarodowej w dziedzinie szkolnictwa.
Pozostałe sprawy związane z rozbudową programów nauczania, zmianą metod kształcenia, finansowaniem lub dofinansowaniem szkół itp. pozosta¬wiono całkowicie w gestii władz lokalnych.
Struktura systemu oświaty
W hiszpańskim modelu systemu oświaty istnieją 4 szczeble oświatowe:
-oświata przedszkolna, szkoła podstawowa, szkoła średnia i szkoła wyższa . Szkolnictwo zawodowe stanowi integralną część tego modelu.
Oświata podzielona jest na dwa główne zakresy: oświatę ogólną i oświatę specjalistyczną. Do oświaty ogólnej zalicza się przedszkole, szkołę podstawową, obowiązkową szkołę średnią (niższe klasy), szkołę średnią (wyższe klasy), studia pomaturalne oraz szkolnictwo wyższe. Do oświaty specjalistycznej zaliczono szkolnictwo artystyczne oraz filologie.
Organizacja systemu szkolnictwa
Przedszkole jest nieobowiązkowe i przeznaczone dla dzieci w wieku 3-6 lat. Do pierwszej klasy przedszkolnej (3-4 rok życia) uczęszcza jedynie 10% całego rocznika, lecz kolejny szczebel (4-6 rok życia) cieszy się już 90-procentową popularnością. 60% przedszkoli finansowanych jest z puli państwowej, natomiast 40% utrzymuje sektor prywatny.
Obowiązek szkolny rozpoczyna się w Hiszpanii od 6 roku życia. Trwa on osiem lat i jest realizowany w dwustopniowej szkole podstawowej (education general basica – EGB).
Cykl niższy i średni przewidziany jest dla uczniów pomiędzy 6 a 11rokiem życia. W cyklu tym naucza jeden nauczyciel. Ma on pomóc uczniowi w osiągnięciu odpowiedniego poziomu, aktywności intelektualnej, zdobyciu życiowych doświadczeń oraz poznaniu zasad współżycia społecznego.
Drugi etap szkoły podstawowej przewidziany jest dla uczniów pomiędzy 11 a 14 rokiem życia. Cykl ten jest rodzajem platformy, na której opiera się pierwszy stopień kształcenia zawodowego lub kształcenia przygotowującego do podjęcia studiów uniwer¬syteckich.
Trzyletnia nieobowiązkowa ogólnokształcąca szkoła przeznaczona jest dla uczniów pomiędzy 14 a 17 rokiem życia. Po jej ukończeniu uczeń otrzy¬muje dyplom maturalny upoważniający go do podjęcia jednorocznego kursu orientacji uniwersyteckiej lub trzylet¬niego kształcenia zawodowego drugiego stopnia. Ta droga kształcenia ma za zadanie przygotować do studiów wyższych lub do otrzymania tytułu „tech¬nika specjalisty\”.
Drugim rodzajem kształcenia proponowanym po ukończeniu EGB jest dwuletnie kształcenie zawodowe pierwszego stopnia dające dyplom technika pomocniczego i możliwość dwóch dróg dalszego kształcenia:
1. rozpoczęcia nauki w drugiej klasie szkoły średniej ogólnokształcącej z możliwością dalszego kształcenia uniwersyteckiego,
2. kontynuowania nauki w drugim stopniu kształcenia zawodowego, co daje dyplom technika specjalisty.
Obie drogi kształcenia prowadzą do podjęcia pracy zawodowej lub roz¬poczęcia nauki na szczeblu szkolnictwa wyższego. Jeżeli uczeń kończy szko¬łę średnią ogólnokształcącą i kurs orientacji uniwersyteckiej, to studia rozpo¬czyna w 18 roku życia, natomiast kończąc cykl kształcenia zawodowego drugiego stopnia, studia rozpoczyna mając lat 19. Jest to związane z pięcio¬letnim cyklem kształcenia zawodowego pierwszego i drugiego stopnia.
Kształcenie nauczycieli
Kształcenie nauczycieli dla przedszkoli i szkół podstawowych (EGB) odbywa się na poziomie uniwersyteckim i trwa 3 lata, natomiast dla szkolnictwa średniego ogólnokształcącego i zawodowe¬go 5 lat z dodatkowym rokiem studiów pedagogicznych. Samo ukończenie studiów nie wystarcza. Konie¬czne jest zdanie egzaminu państwowego, by uzyskać uprawnienia do nauczania w szkołach publicznych. Dokształcanie i doskonalenie nauczycieli nie jest obowiązkowe i organizowane cen¬tralnie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Odbywa się ono na kursach w szkole lub poza nią. Główny nacisk kładzie się na szkolenie metodyczne i praktykę dydaktyczną
Podsumowanie
Charakterystyczną cechą systemu szkolnego Hiszpanii jest jego dążenie do regionalnej autonomii zarządzania i organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego. Wielonarodowość, wielokulturowość i wielojęzyczność zmu¬sza władze centralne do przekazania dużej części spraw edukacyjnych wła¬dzom lokalnym. Ministerstwo Edukacji Narodowej utrzymało jednak jednolity system oświatowy, umożliwiający np. wzajemne uznawanie dyplo¬mów i świadectw. Wspólną polityką oświatową objęta jest także obowiązko¬wa EGB zmierzająca do wyrównania szans i stworzenia możliwości podjęcia nauki w szkole średniej przez każdego ucznia. Zwię¬kszono także nacisk na organizację obowiązkowej orientacji pedagogiczno-zawodowej na wszystkich szczeblach nauczania, co w założeniach ma się stać istotnym elementem całego systemu szkolnego.
Obok szkół państwowych funkcjonuje także prywatny sektor oświatowy. Na szczeblu obowiązkowej szkoły podstawowej liczba placówek prywatnych stanowi 31,3% wszystkich szkół, z czego 14,2% to ośrodki wyznaniowe.
Największym problemem jest słabo rozwinięta sieć kształcenia nauczycieli, która od ostatniej reformy oświatowej, przeprowadzonej w latach 1977-1982, pozostaje nadal w ciągłej fazie przebudowy.
Innym problemem jest zamierzone wydłużenie o dwa lata obowiązku szkolnego. Pozwoliłoby to na zwiększenie liczby uczniów w szkole średniej II stopnia, co spowodowałoby wzrost liczby wykwalifikowanych absolwentów. Koncepcja dziesięcioletniego obowiązku szkolnego ma wielu zwolenników, lecz niewystarczająca baza lokalowa szkolnictwa średniego oraz niski pro¬cent wydatków na oświatę z budżetu państwa powoduje opóźnienie jej urze¬czywistnienia.
