SYSTEM WASZYNGTONSKI
1 wzrost sprzeczności na dalekim wschodzie:
-usa zostały bardzo wzmocnione dzięki wiekiej wojnie(dzięki dużym zamówieniom zbrojeniowym z europy)zadłużenie europy w usa to 12 mld $ (wielka bryt.,francja,włochy,belgia)
-w latach wojny w stanach nastąpił ogromny wzrost przemysłu i obrotów gosp.(6%ludzi świata,50%wydobycia węgla,66%wydobycia ropy naftowej,60%wydobycia miedzi)
-ameryka pragnęła nowego podziału świata(czując się silną i pewną),czemu buntowała się anglia.rywalizacja gosp ang-ameryk.(monopole usa konkurowały na terenach australii i nowej zelandii,powolne wyparcie anglików z ameryki połódniowej,sprawa chin:ang-polit.strefy wpływów, usa-polit. Otwartych drzwi czli swobodna penetracja ekonom.)
-zaostrzenie stos. usa- japonia,(jap. podczas I wojny bardzo umocniła się na terenach dal wsch. otrzymała też przywileje oraz kolonie niegdyś niem. Zaczęła skutecznie wypierac anglików i ameryk.z swego terenu wpływów i strefy chin. usa nie mogła jednak sprzeciwić się temu jawnie ponieważ japonia prowadziła politykę anty-radziecką, co było na rękę amerykanom)
-sojusznikiem jap była anglia układem z 1911 przedłużonym na kolejne 10 lat.(głownie przeciw rosji i niemcom ,tylko częściowo przeciw usa)zadaniem więc usa było obalenie tego sojuszu, zwłaszcza że japonia powoli ,wbrew sojuszowi,stawała się agresywna w stosunku do w.brytanii ,konkurując z nią na terenach chin.
Wymienione okoliczności skłoniły usa do zwołania konferencji w celu rozpatrzenia problemu pacyfiku i dal.wschod
2 konferencja w waszyngtonie 12 listopad 1921:
-uczestnicy:usa,anglia francja,włochy,belgia,japonia,portugalia,holandia,chiny
-program: 1 ograniczenie zbrojeńmorskich
2 problem pacyfiku i dal.wschodu
-przewodniczący :sekretarz stanu:charles evans hughes
-13 grudzień1921 podpisanie układu 4 mocarstw(usa,w.bryt.,francja,japonia)-umowa o podziale stref wpływów na pacyfiku(wzajemna gwar.bezpieczeństwa teryt.)po ratyfikacji ukł.4mocarstw traci moc ukł.ang.-japoński.
-6 luty1922 traktat 5 mocarstw -przerwanie rywalizacji ameryk.-ang na morzu.ustalało on stosunek tonażu liniowców w proporcji:
5 : 5 : 3 : 1,75 : 1,75 tyś ton
usa:anglia:japonia:francja:włochy
traktat ten nie posiadał żadnych ograniczeń w stos. do krążowników i okrętów podwodnych.wprowadzał jednak zakaz budowania nowych baz morskich na pacyfiku.za wyjątkiem rejonów:australii,nowej zelandii,kanady,usa,strefy kanału panamskiego i hawajów i posiadłości na zach od 110 płódnika dł.wsch
zatem japonia praktycznie panowała na wodach azji przy pomocy sił tam już istniejących.
– 4 luty ‘22-japonia i chiny podpisały traktat iż jap wycofa swe wojska z szantungu oddanie kolei oraz wspólna wlasność kopalni towarzystwa jap-chińskiego.
-6 luty ’22-traktat 9 państw-wszyscy uczestnicy zobowiązują się poszanowania poszanowania teryt.chin
i przestrzegania „zasady otwartych drzwi”
3 Podsumowanie
-układy waszyng. stały się dopełnieniem traktatów paryskich
-sukces dyplomatyczny usa
-porażka japonii-liczne ustępstwa(opuszczenie szantungu,zerwanie sojuszu z anglią)
-poszkodowanie chin(t.9 państw to jawna grabież i status półkolonii)
-nowy ukł.sił nie przetrwał długo. Było to tylko chwilowe załagodzenie sytuacji.
