szerokość geograficzna, kąt zawarty między płaszczyzną równika a promieniem ziemskim przechodzącym przez określony punkt na powierzchni Ziemi, czyli kątowa odległość określonego punktu od równika. N S
długość geograficzna, kąt zawarty między półpłaszczyzną południka zerowego i południka przechodzącego przez określony punkt na powierzchni Ziemi, czyli kątowa odległość danego punktu od południka zerowego. W E
czas słoneczny, czas oparty na pozornym ruchu Słońca; południe słoneczne następuje w momencie górowania Słońca.
czas uniwersalny, czas słoneczny południka 0°, wg niego wyznacza się czas strefowy.
czas strefowy, czas obowiązujący w określonej strefie czasowej, różniący się od czasu sąsiednich stref o godzinę.
ruch obiegowy Ziemi, Ziemia obiega Słońce w czasie 365 dni 5 godzin 48 min. i 46 sekund po orbicie zbliżonej do elipsy. Odległość Ziemi od Słońca zmienia się od 147 mln km w położeniu najbliższym (2 I) do 152 mln km w położeniu najdalszym (3 VII). W czasie obiegu oś Ziemi jest nachylona do płaszczyzny, po której Ziemia się porusza pod kątem 66°33’. Różne położenie Ziemi w stosunku do Słońca wywołane ruchem obiegowym i nachyleniem osi ziemskiej wywołuje liczne następstwa. Do bezpośrednich należą: różne wysokości Słońca w momencie górowania w różnych szerokościach geograficznych, zróżnicowanie długości dnia i nocy, nierównomierne oświetlenie Ziemi ( strefy oświetlenia Ziemi).
ruch obrotowy Ziemi, obrót Ziemi wokół jej osi, z zachodu na wschód. Jeden pełny obrót trwa 23 godz. 56 min. 4 sek. W tym czasie wszystkie punkty na Ziemi (poza biegunami) zakreślają okrąg. Prędkość kątowa wszystkich poruszających się punktów jest taka sama i wynosi ok. 15° na godzinę (360°/24 godz.), natomiast prędkość liniowa zmniejsza się w miarę oddalania się od równika, aż do zaniku na biegunie (na równiku wynosi ok. 1666 km/godz.). Następstwa ruchu obrotowego to: spłaszczenie Ziemi na biegunach, działanie siły Coriolisa, dobowe następstwo dnia i nocy, zmiany wysokości Słońca nad horyzontem w ciągu doby.
Wys.wx.pol.=szerokość geogr.
