Ramy czasowe:
Sztuka starożytnej Grecji była tworzona już od XII w. p.n.e. W III w. p.n.e. Rzymianie przejęli od Greków pałeczkę pierwszeństwa, również w dziedzinie sztuki, jednak nie zmienili podstawowych jej założeń. Tak więc stworzony w Grecji antycznej wzorzec sztuki obowiązywał w Rzymie do V w. n.e.
Termin „klasycyzm”:
Sztuka antyku na długi czas określiła europejskie kanony piękna. Od łacińskiego słowa „classicus” (wzorowy) otrzymała nazwę klasycyzmu, używaną także w odniesieniu do późniejszych prądów artystycznych, wzorujących się na sztuce antycznej (klasycyzm renesansowy, oświeceniowy, neoklasycyzm). Sztuka klasyczna narodziła się w Grecji, gdzie w V i IV w. p.n.e. osiągnęła szczyty artyzmu (Sofokles, Fidiasz, Platon, Arystoteles).
Główne założenia sztuki klasycznej:
Sztuka hellenistyczna jest pełna harmonii, piękna, spokoju, równowagi. Nie zna starości ani cierpienia, miłuje doskonałe proporcje. Uznaje jeden ideał piękna, który charakteryzuje się prostotą i harmonią; odnaleziony przed laty posąg „Wenus z Milo” może być przykładem tego, w jaki sposób starożytni wyobrażali sobie kobietę idealną – boginię piękna i miłości.
Architektura:
W architekturze piękno wyrażało się w statyce budowli, w jej regularnych kształtach, symetrycznie ustawionych kolumnach i wysmakowanych, zazwyczaj roślinnych ornamentach. Wzorami budowli klasycznych są świątynie położone na najświętszych wzgórzach Grecji i Rzymu: na Akropolu w Atenach i Kapitolu w Rzymie.
W VII w. p.n.e. w Grecji ustaliły się podstawowe porządki architektoniczne:
– dorycki – o surowych formach i ciężkich proporcjach
– joński – bardziej ozdobny i lekki
Sztuka rozkwitu klasycyzmu w V – IV w. p.n.e. jest oparta na obydwu wymieszanych ze sobą porządkach: doryckim i jońskim (np. Partenon na Akropolu). W okresie hellenistycznym (IV w. p.n.e.) powstał porządek koryncki, nacechowany jeszcze większą dbałością o ornamentykę i ozdobność.
Malarstwo ścienne (freski – malowidla kładzione na mokrym tynku) przedstawiało sceny mitologiczne lub sceny z życia codziennego, w których umieszczano wyidealizowane wizerunki postaci. Najlepiej zachowane freski rzymskie znajdują się w Pompejach – mieście zasypanym przez popioły Wezuwiusza w 79 r. n.e. Dzięki wykopaliskom archeologicznym miasto można obejrzeć w stanie niewiele zmienionym od dwóch tysięcy lat.
Rzeźba:
Rzeźba antyczna jest oparta na doskonałości proporcji, logice formy i pięknie ciała ludzkiego. Rzeźbiarstwo osiągnęło rómnież swój największy rozkwit w V w. p.n.e., za czasów Polikleta i Fidiasza. Ten ostatni jest autorem m.in.: wystroju Partenonu, posągu Zeusa w Olimpii czy brązowego posągu Ateny Promachos, tak wielkiego, że złocony hełm i ostrze włóczni bogini były widoczne z dużej odległości z morza. Do największych dzieł sztuki klasycznej należąteż rzeźby hellenistyczne: „Kolos Rodyjski”, „Laokoon”, „Wenus z Milo”.
Lektura dodatkowa:
– M. Bendala, „Klucze do sztuki Grecji”
– A. Jimenez Martin, „Klucze do sztuki etruskiej i rzymskiej”
