1. Los małego dziecka służby folwarcznej, jego tragedia
• nędza, ciemnota służby folwarcznej pracującej ciężko na pańskim polu, nie mogącej zapewnić opieki swoim dzieciom,
• tragiczna śmierć małego, niepilnowanego chłopca i tragedia rodzicielska,
• krzywda bezbronnej istoty jako szczególnie jaskrawe odzwierciedlenie zła na świecie,
• obojętność i pasożytnictwo zajętych sobą mieszkańców dworu; odpowiedzialnością za to zdarzenie obarcza Orzeszkowa „panienkę z dworu\”, zajmującą się w tym czasie zabawą; ziemiaństwo umie trzymać lud w pokornym posłuszeństwie,
• przesłanie skierowane do ziemiaństwa: autorka apeluje do niego o okazanie większego zainteresowania sprawami ludu wiejskiego, o polepszenie jego sytuacji materialnej, zakładanie szkół i ochronek dla dzieci itp.,
• podkreślenie nędzy chłopskiego życia przez ukazanie tragedii dziecka, nieustanne pokrzykiwania idącego za pługiem chłopa i ciągłe poganianie pracujących kobiet wiejskich przez zarządcę; przejmujący dokument oskarżenia ówczesnej rzeczywistości,
• operowanie kontrastem w utworze: sielankowa atmosfera letniego majowego dnia i tragedia dziecka; brak apelu czy komentarza w utworze.
