Konstytucja 3 maja spotkała się z dużym poparciem u znacznej części społeczeństwa. Jednak oligarchowie magnaccy, zwłaszcza Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski i Franciszek Branicki wystąpili z sprzeciwem wobec dokonywanych reform. Szukali poparcia dla swoich celów za granica. Znaleźli je w Rosji. Katarzyna II nie chciała dopuścić do reform sejmu wielkiego aby nie zatrącić swoich wpływów w Polsce. Po zakończeniu wojny z turcja 1792 współdziałając z prusami i Austria poparła opozycje magnacka. W porozumieniu z dworem carskim w 1792 Potocki, Rzewuski i Branicki przygotowali i ogłosili akt konfederacji targowickiej znoszący postanowienia ustawy majowej i zwrócili się oficjalnie o pomoc do Rosji. w parę dni później armia rosyjska wkroczyła na tereny polski: Litwę i Ukrainę. wybuchła wojna polsko-rosyjska w obronie konstytucji 3 maja. W toczących się bitwach duże sukcesy odnieśli Józef Poniatowski pod Zielencami i T. Kościuszko pod Dubienka. Jednak nie przesądziło to losów wojny, gdyż nie przystąpiły do niej szerokie masy społeczeństwa. Wobec tego król Stanisław August Poniatowski będący pod wrażeniem dotychczasowych niepowodzeń 24.7.1972 przystąpił do konfederacji targowickiej. Polska znalazła się pod rządami konfederatów i głównie Katarzyny II. zaczęły się prześladowania zwolenników konstytucji 3 maja, starano się niszczyć dzieło komisji edukacji narodowej, cenzurowano i zamykano czasopisma, likwidowano wszelka myśl postępowa. Nastąpił okres typowego wstecznictwa. wobec żądań prus o wyegzekwowanie od polski kosztów wojny Katarzyna II zdecydowała przeprowadzić drugi rozbiór Polski. Austria będąc zaangażowana w wojnę z Francja nie wzięła w nim udziału. 23.1.1793 w Petersburgu podpisano akt rozbiorowy. Prusy: Gdańsk, Toruń, Wielkopolskę i zach. Mazowsze. Rosja: Białoruś po linie Druja-Pinsk, Ukrainę i Podole. Rozbiór zaskoczył konfederatów. Próbowali oni bezskutecznie protestować. sejm zwołany w Grodnie pod groźbą terroru ratyfikował akt rozbiorowy. Liczba wojska została zredukowana do 15 tys., przywrócono rade nieustająca kierowana przez ambasadora rosyjskiego. Polska stała się państwem buforowym pod protektoratem Rosji.
