Tematy maturalne z języka polskiego w woj. dolnośląskim:
1. „W czasach, kiedy wartość czytania i życia wewnętrznego jest tak silnie atakowana, literatura jest wolnością” (Susan Sontag) – rozwiń i skomentuj wypowiedź na przykładzie wybranych utworów.
2. „Obcy wśród swoich” – odwołując się do wybranych tekstów kultury rozważ problem alienacji bohaterów w świecie, w którym przyszło im żyć.
3. Analiza porównawcza wierszy: Ewy Lipskiej „Kraj podobny do innych” oraz Adama Zagajewskiego „Klęska” lub analiza tylko pierwszego z tych utworów.
4. Czytanie ze zrozumieniem: wypracowanie na podstawie tekstu Leszka Kołakowskiego „Niepokój wieku naszego”.
woj. kujawsko-pomorskie:
1. „Gdzież jest miejsce dla ciebie w tym wieku zamętu, książko mądra, spokojna…” (Czesław Miłosz). Które z utworów literackich mają szansę ocalenia w świecie zdominowanym przez media? Uzasadnij wybór.
2. „Polsko, jaka jesteś?” Literackie wizje ojczyzny w konfrontacji z rzeczywistością. Rozwiń temat na podstawie wybranych utworów z różnych epok.
3. Wielkość i upadek – odwieczne wyznaczniki ludzkiego losu. Rozważania inspirowane literaturą i historią.
4. Interpretacja do wyboru: 4a. tekstu poetyckiego – Ewa Lipska „Kraj podobny do innych” lub tekstu prozatorskiego – Bruno Schulz „Martwy sezon” 4b. tekstu prozatorskiego z zadaniami – Leszek Kołakowski „O sławie”.
woj. lubelskie, woj. podkarpackie:
1. „Podwaja swoje życie, kto przeszłość rozważa” (W. Syrokomla). Przedstaw, jaką funkcję pełnią wspomnienia w różnych utworach literackich.
2. Miłość, nienawiść, zazdrość, gniew… Zaprezentuj bohaterów literackich, którzy znaleźli się we władzy namiętności.
3. Albert Camus twierdził, że pisarz współczesny powinien przemawiać „w imieniu tych wszystkich, którzy cierpią”. Wykorzystując utwory literatury polskiej i obcej XX wieku, rozważ, w jaki sposób pisarze realizowali to przesłanie.
4. Wiersz Wisławy Szymborskiej „Zamiast felietonu” odczytaj jako refleksję na temat iluzoryczności świata kreowanego przez współczesne media.
woj. lubuskie, woj. wielkopolskie, woj. zachodniopomorskie:
1. To nie autor, lecz czytelnik nadaje lekturze jakieś znaczenie, otwiera przestrzenie (G. Leszczyński). Skomentuj słowa współczesnego krytyka przywołując lektury szkolne i książki czytane z własnego wyboru.
2. Jakie wartości polskiej literatury ostaną się na zawsze – niezależnie od gustów, mód i zmieniającej się koniunktury politycznej – omów problem analizując wybrane utwory.
3. Szlachetny – występny – okaleczony… Jaki obraz człowieka odnajdujesz w literaturze powojennej XX wieku. Rozważ problem odwołując się do różnych utworów.
4. Interpretacja tekstów: 4a. Zbigniew Herbert: „Dom” Józef Baran: „Apokalipsa domowa” 4b. Adam Mickiewicz „Dziady część III” (fragment)
woj. łódzkie:
1. „Kochać i tracić, pragnąć i żałować” (Leopold Staff). Twoje rozważania o literackich obrazach pożegnań i rozstań na podstawie utworów wybranych epok.
2. Poświęcenie, ofiarność, rozwaga, brawura… Przedstaw swoje refleksje na temat postaw młodych ludzi wobec sytuacji zagrożenia ojczyzny. Odwołaj się do wybranych utworów literackich.
3.Bohater tragiczny. Na podstawie wybranych tekstów rozważ przyczyny i różne postaci tragizmu bohaterów literackich.
4. Zinterpretuj wiersz Ewy Lipskiej „Stół rodzinny”. Zwróć szczególną uwagę na funkcję, jaką pełni w utworze motyw rodzinnego stołu.
woj. małopolskie:
1. „Szczęście i nieszczęście człowieka jest po większej części jego własnym dziełem”. Odwołując się do wybranych tekstów literackich, rozważ myśl Johna Locke’a.
2. Odchodzili, a jednak wracali. Dlaczego? Zaprezentuj tych bohaterów literackich, w których biografii odnajdujesz sytuacje odejścia i powrotu. Zinterpretuj je.
3. Bezradność, odwaga, heroizm… Jakie postawy człowieka wobec zła otaczającego świata odnajdujesz w literaturze XX wieku. Możesz się odwołać również do innych tekstów kultury (film, teatr, malarstwo).
4. Zinterpretuj wiersz Zbigniew Herberta „Głos wewnętrzny” jako refleksję o moralności współczesnego człowieka.
woj. mazowieckie:
1. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że twórców, którzy dają ludziom chwilę radości, powinno się cenić wyżej niż tych, którzy każą im płakać? Swój pogląd uzasadnij, odwołując się do wybranych tekstów literackich i dzieł filmowych.
2. „Uciekłszy kiedyś jeszcze w dzieciństwie, wyemigrowawszy w duchu nad Morze Śródziemne, rychło spostrzegłem, że uciekłem nie od Polski, lecz w głąb Polski”. Skomentuj słowa Zygmunta Kubiaka, analizując związki literatury polskiej wybranego okresu z tradycjami literatury śródziemnomorskiej. Odwołaj się do kilku utworów literackich.
3. Materia i wyobraźnia – sprawdzian z rozumienia czytanego tekstu Andrzeja Osęki i tworzenia własnego. Test składał się z 23 poleceń. Do trzech spośród nich należało utworzyć krótki tekst własny.
4. Dokonaj interpretacji wiersza Haliny Poświatowskiej (*** – bez tytułu), odpowiadając na pytanie: czy utwór ten można uznać za refleksję nad sensem twórczości poetyckiej.
woj. opolskie:
1. Wolność – odwieczne pragnienie człowieka. Rozwiń temat na przykładach wybranych utworów literackich.
2. „Bo coś w szaleństwach jest młodości…” (Leopold Staff). Przedstaw fascynujące – twoim zdaniem – wizerunki młodych w wybranych utworach literackich.
3. Analiza i interpretacja porównawcza wierszy: Jarosława Iwaszkiewicza „Odwiedziny miejsc ulubionych w młodości” i Czesława Miłosza „Dwór”. Albo analiza i interpretacja wiersza Jarosława Iwaszkiewicza „Odwiedziny miejsc ulubionych w młodości”.
4. Refleksje o zaufaniu (Jacek Woźniakowski „O zaufaniu”). Czytanie ze zrozumieniem i pisanie własnego tekstu.
woj. podlaskie:
1. „Gdziekolwiek się jest, byle się było człowiekiem. Dźwiga się razem z wszystkimi losy świata”. Rozważania o istocie prawdziwego człowieczeństwa, w kontekście słów pisarki Marii Dąbrowskiej, trzech wybranych tekstów literackich i własnych refleksji.
2. Różne sposoby pisania o czasach nieludzkich. Zaprezentuj trzy utwory konfrontując ich kształt literacki oraz wizje świata i człowieka.
3. Analiza tekstu Wernera, pt. „Obraz Polaka, a może i człowieka w kinie polskim lat 90-tych” i pisanie własnego tekstu na jeden z podanych tematów.
4. Analiza porównawcza sonetu Adama Mickiewcza „Ajudah”i wiersza Jarosława Marka Rymkiewicza pt. „Ogród w Milanówku -poezja brzóz i kotów”, lub analiza i interpretacja wiersza Rymkiewicza „Ogród w Milanówku – poezja brzóz i kotów”.
woj. pomorskie:
1. „Stara, szanowana, pyłem siwa księga (…) najmniejszy jej szczątek wart miejsca w świętej skarbnicy pamiątek”. (W. Gomulicki). Utwory literackie, które moim zdaniem należy ocalić od zapomnienia.
2. Obrazy polskiej społeczności wielonarodowej i wielowyznaniowej w wybranych utworach literackich.
3. „Mądrzeję razem z moimi bohaterami” – uczę się życia, czytając.
4. Zanalizuj i zinterpretuj: albo wiersz Władysława Broniewskiego „Łódź” albo fragment powieści Władysława Reymonta „Ziemia obiecana”.
woj. śląskie:
1. „Krzepić serca” i „rozdrapywać rany” – dwa wielkie tematy w literaturze polskiej i dwa sposoby uczestnictwa twórców w losie narodu. Zinterpretuj utwory literackie podejmujące te wątki.
2. Poezja jako lustro uczuć i refleksji człowieka. Podejmij tę myśl, interpretując liryki, które są dla Ciebie źródłem wzruszeń i przemyśleń na temat kondycji ludzkiej.
3. Utwory, które potwierdzają europejską tożsamość Polaków. Zinterpretuj przywołane przykłady, wyjaśniając, z jakich postaw i przekonań wyrasta poczucie wspólnoty.
4. Analizując i interpretując wiersz Bolesława Leśmiana „Z lat dziecięcych” zwróć uwagę na sposób rozwijania przez poetę motywu Arkadii dzieciństwa.
woj. świętokrzyskie:
1. „Gorzki to chleb jest polskość” (Cyprian Norwid). Czy podzielasz zdanie poety, rozważ tezę i wyraź swój sąd odwołując się do wybranych utworów literackich.
2. Błądzić jest rzeczą ludzką. Przedstaw niewłaściwe decyzje, mylne kroki lub myśli wybranych bohaterów literackich oraz skomentuj efekty ich doświadczeń.
3. Każdy człowiek przeżywa chwile refleksji nad sensem egzystencji. Zaprezentuj te dzieła literackie (filmowe, muzyczne), które napełniły cię optymizmem, wiarą w człowieka i w wartość jego działania.
4. Zinterpretuj wiersz „Krótkie życie naszych przodków” Wisławy Szymborskiej zwracając uwagę na refleksje dotyczące sytuacji człowieka w świecie.
woj. warmińsko-mazurskie:
1. „Człowiek coraz bardziej bytuje w lęku” Jan Paweł II. Zastanów się nad słusznością powyższego sądu. W swoich rozważaniach posłuż się przykładami z literatury i codziennego życia.
2. „Śmiech jest bronią błazna” Aleksander Bocheński. Wskazując na wybrane przykłady określ rolę śmiechu, humoru i satyry w literaturze.
3. Prawda, dobro, piękno. Czy dzisiejsza literatura realizuje te wartości. Swoje rozważania poprzyj przykładami z literatury XX i XXI wieku.
4. Analiza i interpretacja wiersza Czesława Miłosza „Ogrodnik”.
(Profil humanistyczny:)
1. „Człowiek nie może być raz niewolnikiem, raz wolnym. Jest wolny całkowicie i na zawsze lub nie jest wolny wcale” J.P.Sartre. Powołując się na przykłady literatury i sztuki zastanów się nad obliczem wolności, jej istotą i rolą w ludzkiej egzystencji.
2. Jak rolę odgrywają społeczności: lokalne, narodowe i światowe w kształtowaniu tożsamości jednostki. Podejmij próbę odpowiedzi na to pytanie obrazując swój sądprzykładami z literatury i kultury XX i XXI wieku.
3. „Jestem obywatelem Ziemi, dziedzicem nie tylko Greków i Rzymian, ale prawie nieskończoności”, Zbigniew Herbert. Zastanów się nad testamentem wieków, jaki odziedziczyła współczesność, jakie odzwierciedlenie powyższe słowa znajdują w dzisiejszej literaturze i sztuce.
4. Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej wierszy „Życie na poczekaniu” Wisławy Szymborskiej i „Toast” Antoniego Słonimskiego.
