TEORIA KOSZTÓW KOMPARATYWNYCH
David Ricardo (1772-1823) – przedstawiciel klasycznej szkoły ekonomii, twórca teorii kosztów komparatywnych
Do czasów D.Ricardo panował pogląd, że przesłanką międzynarodowego podziału pracy są różnice w absolutnych kosztach wytwarzania.
Ricardo dowiódł, że nie jest to warunek konieczny opłacalnej wymiany handlowej – korzyści z handlu zagranicznego pojawiają się, gdy istnieją różnice w kosztach względnych (inaczej gdy istnieją różnice w kosztach alternatywnych). Tzw. przewaga komparatywna pozwala czerpać korzyści z międzynarodowej wymiany towarów również krajom znajdującym się na niższym poziomie rozwoju gospodarczego.
D. Ricardo posłużył się hipotetycznym przykładem Anglii i Portugalii
Założenia:
• Zarówno Anglia jak i Portugalia dysponują jednakowymi zasobami pracy = 900.
• Kraje te produkują dwa dobra: sukno i wino.
• Anglia produkuje przy niższych kosztach jednostkowych zarówno sukno i wino, ale relacje względne jednostkowych nakładów dla tych krajach są różne:
• w przypadku sukna: 3 : 2 (Anglia produkuje sukno 1,5 raza taniej niż Portugalia)
• w przypadku wina: 15 : 3 (Anglia produkuje wino 3 razy taniej niż Portugalia)
Oznacza to, że różnią się także koszty alternatywne obu dóbr w tych krajach.
Koszt alternatywny dobra a – koszt utraconych możliwości, oznacza ilość innych dóbr, z których trzeba zrezygnować, aby wyprodukować dodatkową jednostkę dobra a
W Anglii: koszt alternatywny jednostki sukna = 5:2 = 2,5 jednostki wina
W Portugalii: koszt alternatywny jednostki sukna = 15:3 = 5 jednostek wina
Produkcja i koszty przed rozpoczęciem wymiany handlowej
Kraj Łączne nakłady na produkcję Nakłady jednostkowe na produkcję Wielkość wytwarzanej produkcji
sukno wina sukno wina sukno wina
Anglia 600 300 5 2 120 150
Portugalia 600 300 15 3 40 100
Razem 1200 600 – – 160 250
Zgodnie z zasadą przewagi komparatywnej, kraje wytwarzają i eksportują te dobra, których względne jednostkowe koszty produkcji są niższe niż w innych krajach.
Ponieważ Anglia produkuje sukno względnie taniej nią wino, powinna specjalizować się w produkcji sukna i ten towar eksportować. Analogicznie, Portugalia powinna specjalizować się w produkcji wina.
Produkcja i koszty po rozpoczęciu wymiany handlowej
Kraj Łączne nakłady na produkcję Nakłady jednostkowe na produkcję Wielkość wytwarzanej produkcji
sukno wina sukno wina sukno wina
Anglia 900 – 5 – 180 –
Portugalia – 900 – 3 – 300
Razem 1200 600 – – 180 300
Łączne korzyści z nawiązania wymiany handlowej znajdują swój wymiar we wzroście produkcji wytwarzanej przez oba kraje (dotyczy to zarówno sukna jak i wina).
Podział korzyści między oba kraje zależy od relacji wymiennej, po jakiej dokonana zostanie transakcja handlowa między krajami.
