Arenga – preambuła
Analityczna nauka prawa – bada język prawny i prawniczy
Argumentum a simili – wnioskowanie z podobieństwa lub analogii, występuje w 2 wersjach:
Analogia legis – analogia z ustawy, podstawą jest zawsze konkretny przepis prawny
Analogia iuris – analogia z prawa, zasady ogól. syst. prawa
A contario – wnioskowanie z przeciwieństwa, jest odwrotnością wnioskowania przez analogię
Argumentum a fortiori – wnioskowanie z uzasadnieniem słabszego na silniejsze (Jeżeli A, to tym bardziej B), występuje w dwóch wariantach:
Argumentum a maiori ad minus – z większego na mniejsze
Argumentum a minori ad maius – z mniejszego na większe
Czyn prawny – zachowanie powodujące nawet nie zamierzone skutki prawne
Czynność prawna – świadome zachowanie zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych
Czynność konwencjonalna – wyrok sądowy
Doktryna Prawnicza- nauka prawa
Definicja legalna – przepis określający znaczenie terminów użytych przez ustawodawcę
Derogacja – uchylenie aktu prawnego przez inny akt prawny(wyraźna lub dorozumiana)
Domniemanie prawne formalne – miał miejsce pewien stan faktyczny, dopóki nie zostanie wykazane, że jest lub było inaczej
Domniemanie prawne materialne – należy uznać za udowodniony fakt B, jeśli został udowodniony fakt A
Dogmatyka prawa(szczegół. Nauki prawne) – prawo aktualnie obowiązujące w konkretnym państwie
Dogmatycznoprawny – norma N jest obowiązującą w czasie T wobec osób A i powoduje obowiązek Z
Dyrektywy techn.(celościowe) – wypowiedzi, co należy czynić, aby osiągnąć określ. cel
Egzegeza – czytanie tekstu prawnego
Funkcja ekspresywna – wyrażanie naszych przeżyć, przeświadczeń, przypuszczeń
Funkcja opisowa – zdania w sensie logicznym (syntetyczne lub analityczne)
Funkcja performatywna(dokonawcza) – mówienie jest czynieniem np.małżeństwo
Funkcja sugestywna – wpływanie na zachowanie jakiegoś podmiotu
Glosa – komentarz doktryny prawniczej związany z orzeczeniem prawa
Ius cogens – przepis bezwzględnie stosowany
Ius dispositivum – przepis względnie stosowany
Klauzule generalne – przepisy odsyłające do ocen interpretatorów prawa, do ocen organów stosujących prawo
Komparystkyka prawnicza- porównywanie prawa aktualnie obowiązującego w różnych państwach
Kolizje aksjologiczne – prawodawca wbrew racjonalności nie jest konsekwentny
Kolizje logiczne(analityczne) – a) sprzeczność norm, b) przeciwieństwo norm
Kolizje prakseologiczne(praktyczne) – a) realizacja jednej normy stwarza sytuację, która wyklucza przyczynowo realizację drugiej normy, b) realizacja obu norm prowadzi do sprzecznych celów
Leges plus guam perfectae – sankcja kary + sankcja nieważności
Leges minus guam perfectae – sankcja grozi karą, ale nie unieważnia czynności prawnej
Leges imperfectae – przepis nie zawierający sankcji(przepis niedoskonały)
Lex posterior derogat legi priori – uchylenie obowiąz normy prawnej inną normą odmiennie regul. ten sam przedmiot
Lex retro non agit – prawo nie działa wstecz
Lex generalis – reguła powszechna, ogólna
Lex specialis – reguła szczególna ustanawiająca wyjątki
Lex superio derogat legi inferiori – hierarchia norm
Lex specialis derogat legi generali – reguła merytoryczna
Luka aksjologiczna(pozorna) – w prawie nie ma przepisu, który powinien być, lub odwrotnie powinien być uchylony, który obowiązuje
Luka konstrukcyjna(rzeczywista) – brak regulacji prawnej, który przez ustawodawcę nie jest zamierzony(swoista luka w prawie, luka techniczna)
Luka tetyczna – brak unormow. prawnie czynn. konwencj., usunąć można poprzez analogię legis lub iuris
Luz decyzyjny – przepis, w którym prawodawca świadomie wprowadził terminy niedookreślone
Norma – kategoria dyrektyw, spełnia funkcję sugestywną, ma być odkodowywana z przepisów prawnych
Norma prawna – elementy: a)adresaci, b)zakres zastosowania, c)zakres normowania
Norma indywidualna – ich adresat jest znany z imienia i nazwiska, Sejm nie uchwala ustaw indywid. adresatowi
Norma konkretna- wyodrębniamy ją ze względu na przedmiot regulacji, zakreślony czasoprzestrzennie
Norma ogólna – wyodrębniamy ze względu na adresata, klasę adresatów, z wyjątkiem osób przez nią wyłączonych
Norma kompetencyjna – adresatami są wyłącznie organy państwowe i są normami uprawniającymi(dozwalającymi)
Normy aktu prawotwórczego – to normy generalno-abstrakcyjne
Normy aktu stosowania – to normy indywidualno-konkretne
Podejście komparatystyczne – porównanie aktualnie obowiąz. prawa w różnych państwach
Pojęcie derywacyjne – rozumienie przepisu prawnego oraz odkodowywanie norm z przepisów prawnych
Pragmatyka – stosunki jakie zachodzą między znakami a ludźmi, którzy te znaki wytwarz. lub odbierają ze zrozumieniem
Problemy dogmatyczne – problemy obowiązywania, wykładni i systematyki prawa
Przepis prawny(nakazujący, zakazujący, uprawniający) – każda wypowiedź zdaniokształtna tekstu prawnego
Reguły inferencyjne – wnioskowania prawnicze
Reguły kolizyjne(hierarchiczna, regulacyjna, chronologiczna) – reguła nakazująca pierwszeństwo
Reguła procedury wykładni – wskazuje kolejność i warunki stos. metod wykładni
Rozważania metodologiczne – refleksja nad naukami prawnymi
Rozważania problematyki socjotechn. – polityka tworzenia i stosowania prawa
Sankcja skupiona – wymierzane przez specj. organy w specj. trybie(sformaliz., zinstytucjonal.)
Sankcja rozsiana – naruszenie normy moralnej prowadzi do potępienia społecznego
Semantyka – stosunek znaków do tego co one oznacz., do czego się w swym znacz. odnoszą
Semiotyka – teoria znaków językowych
Syntatyka – sposób wiązania znaków prostych w wypowiedzi złożone
Stosunek prawny – stosunek społeczny powstały wskutek zdarzeń, z którymi norma prawna łączy skutki prawne
Subsumpcja – ujęcie danego przypadku jako rodzajowo określonego przez normęprawną zachowania sie
Wnioskowania prawnicze – reg. inferenc. – wyprow. logicz., instrument. i aksjolog. konsekw. z obowiąz. norm prawnych
Wykładnia autentyczna – dokonywana jest przez prawodawcę
Wykładnia contra legen – narusza reguły procedury lub r. preferencji
Wykładnia doktrynalna – proces badania i nauczania prawa, dla potrzeb konkretnej sprawy
Wykładnia funkcjonalna – ustalenie znaczenia przepisów prawnych oprzez odwołanie się do przesłanek
Wykładnia legalna – dokonuje ją organ, który na mocy przepisów prawa ma kompetencje do dokonywania wykładni
Wykładnia operatywna – dokonywana jest przez organy stosujące prawo(sądy i organy administracji) w toku rozpozn. indywid. Spraw karnych, cywilnych i administr., ma charakter konkretny
Wykładnia doktrynalna – dokonuje ją prawoznawstwo i obejmuje stosowanie reguł egzegezy
Wypowiedź kreująca – przepisy określające wymiar czasowy, personalny, terytorialny
Wypowiedź optatywna – wyraża aprobatę lub dezaprob. stanu rzeczy oraz aby jakiś stan trwał lub powstał w przyszłości, wzmocniona postać wypow. Oceniających, np. Oby Henryk wygrał
Wypowiedź performatywna – funkcja permormatywna
Vacatio legis – okres od momentu opublikowania do momentu wejścia w życie
Zagadnienia walidacyjne – zagadnienia obowiązywania prawa
Zagadnienia filozoficzno-prawne – poszukiwanie prawa słusznego lub sprawiedliwego
w świetle przyjmowane moralności
Zakres zastosowania normy – adresat ma postąpić we wskazany przez normę sposób
Zakres normowania – klasa zachowań nakazanych lub zakazanych przez normę
Zdolność prawna – samo bycie podmiotem praw i obowiązków
Zdolność do czynności prawnej – możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań przez własne działanie
Komparystkyka prawnicza- porównywanie prawa aktualnie obowiązującego w różnych państwach Dogmatyka prawa – nauki o poszcz. gałęziach obow. prawa Problemy polityki prawa – problemy socjotechniczne prawoznastwa Zagadnenia obow. prawa – Czy norma N obowiąz. w syatemie prawa S w danym czasie S? Zagadnienia interpretacji- Jakie jest znaczenie wyrażenia W w przepisie P Szczegółowe nauki prawne –charakt. Podejście dogmatyczne w badaniach zjawisk prawnych Wypowiedzi oznajmujące- posiadają wartość prawdy lub fałszu Wypowiedzi ekspresywne- wyrażają aprobatę lub dezaprobatę jakiegoś stanu rzeczy Normy instrumentalne- wypowiezi wskaz. Co należy czynić aby osiągnąć określony skutek Optatyw – rada, prośba, zalecenie, postulat Tetyczne uzasadnienie normy- źródłem jego jest autorytet lub władza normodawcy Metaprzepis – domniemanie prawa Fakty prawne – okol. powodujące powstanie, zmianę lub wygaśnięcie stosunku prawnego Szczegółowe nauki prawne – dogmatyka, analiza norm tworzących daną gałęź prawa Zagadnienia obowiązywania prawa- Czy norma N obowiązuje w systemie prawa S w danym czasie T Zagadnienia interpretacji – Jakie jest znaczenie wyrażenia W w przepisie P Zagadnienia systematyzacji- Norma N1 jest w stosunku R do normy N2 Ogólna nauka prawa – teoria prawa, filozofia prawa Nauki historycznoprawne- przedmiotem badań tych nauk są instytucje prawno-polityczne Dyrektywy – jest nakazane żeby, prosi się żeby zaleca się żeby radzi się żeby Dyrektywy techniczne- normy instrumentalne – Jeżeli chcesz osiągnąć stan rzeczy S to powinieneś się zachować w sposób Z Rodzaje systemów prawa: 1.Konkretny – obow. w danym państwie 2. System typ – normy wspólnot europejskich 3. System prawa powszechnie obow. : a.konstytucja b. Ustawy zwykłe c. Umowy międzynarodow ratyfikowane za i bez zgody Sejmu d. Rozporządzenia 4. System prawa wewn. Obowiązującego :a. Uchwały R.M. b. Zarządzenia ministrów 5. System poziomy i pionowy prawa 6. System prawa kontynentalnego 7. Common Law
