Kręgosłup to klucz do zdrowia. Dzięki niemu chodzimy i trzymamy się w pionie. Chroni rdzeń kręgowy, któ-rym biegną wszystkie drogi nerwowe zasilające narządy. Jego przerwanie grozi paraliżem, a nawet śmiercią
Kręgosłup nazywany jest narządem osiowym człowieka. Zbudowany jest z 7 kręgów szyjnych, 12
piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych oraz 4-5 kręgów ogonowych (inaczej guzicznych). Stanowi on
ruchomy słup kostny tworzący podporę dla górnej części ciała. Kręgi poszczególnych odcinków mają nieco
odmienną budowę . Inna też jest ich rola, zakres ruchomości, czy wytrzymałość. Wielkość i wytrzymałość
kręgów zwiększa się ku dołowi.
Człowiek rodzi się z niedojrzałym, niedorozwiniętym kręgosłupem. Pełen rozwój kręgosłupa następuje
w wieku 12 lat. Dojrzałość kręgów, tak jak całego układu kostnego występuje średnio w 18 roku życia (u
dziewcząt wcześniej, a u chłopców później). W trakcie dojrzewania układu kostnego niebagatelną rolę
spełniają siły zewnętrzne działające na cały układ kostny w tym także na kręgosłup. Nadmierne naciski,
nieprawidłowa postawa powodują zniekształcenia kręgów, a co za tym idzie niewłaściwą postawę,
niewłaściwe wygięcia osi kręgosłupa. To wszystko z kolei prowadzi do znacznych dolegliwości bólowych i
może być następstwem dalszych chorób. Oddziaływanie na dojrzały kręgosłup różnymi formami leczenia
celem powrócenia właściwej jego budowy anatomicznej w wieku dorosłym ma już bardzo ograniczone
możliwości. Dlatego niezwykle ważne jest zapewnienie odpowiednich warunków w młodym wieku osobniczym
dla prawidłowego ukształtowania się układu kostnego w tym kręgosłupa. Największą ruchomość kręgosłup ma
w odcinku szyjnym. Górna część tego odcinka odpowiedzialna jest zwłaszcza za ruchy obrotowe głowy.
Środkowa i dolna część odcinka szyjnego kręgosłupa odpowiedzialna jest za ruchy zgięcia do przodu i ku
tyłowi, a także za ruchy zgięcia głowy do boków (w prawo i w lewo). Praktycznie małą ruchomością cechuje
się odcinek piersiowy kręgosłupa. W odcinku tym głównie odbywają się boczne ruchy tułowia.
Nieco większą ruchomość ma odcinek lędźwiowy kręgosłupa. To właśnie w tym odcinku odbywają się
głównie ruchy zgięcia i przeprostu tułowia. W odcinku lędźwiowym występują największe siły obciążające
kręgosłup. Największe naciski występują w segmentach: między czwartym, a piątym kręgiem lędźwiowym
oraz między piątym lędźwiowym, a pierwszym krzyżowym. Kręgosłup ma swoje charakterystyczne krzywizny.
Odcinek szyjny i lędźwiowy wypukla się ku przodowi i to nazywa się lordozą, zaś odcinek piersiowy wypukla
się ku tyłowi (nazywa się to kyfozą tego odcinka). Jednym z głównych zadań kręgosłupa obok funkcji
podpórczych i ruchowych jest ochrona układu nerwowego. W kanale kręgowym mieści się rdzeń kręgowy
wraz z korzeniami nerwowymi. Stąd uszkodzenia lub choroby kręgosłupa mogą być powikłane rozmaitymi
zaburzeniami neurologicznymi.
Skolioza Boczne, patologiczne wygięcie kręgosłupa, występujące zawsze z torsją (skręceniem) wzdłuż jego osi długiej.
Dewiacje te pociągają za sobą zniekształcenie klatki piersiowej, z upośledzeniem funkcji oddychania i krążenia,
a często również zniekształcenie miednicy. Rozróżnia się: skoliozę czynnościową, skoliozę idiopatyczną, porażenną,
statyczną, strukturalną, torakogenną, wrodzoną.
Skolioza idiopatyczna To najliczniejsza grupa skolioz, o nie znanej etiologii. Skolioza idiopatyczna zlokalizowana jest
najczęściej w odcinku piersiowym, wypukłością zwrócona w stronę prawą. Powiększa się wraz z rośnięciem kręgosłupa.
Wygięcie boczne i torsja (skręcenie) piersiowego odcinka kręgosłupa pociągają za sobą deformacje klatki piersiowej.
Żebra przemieszczają się do tyłu po stronie wypukłości, tylne kąty żeber ulegają zaostrzeniu dając znaczne
wypuklenie zwane garbem żebrowym. Skolioza idiopatyczna powoduje oszpecenie, ogranicza pojemność życiową
płuc, zmniejsza wydolność organizmu. Leczenie długotrwałe, w początkowym okresie zachowawcze, kończy się
operacyjną korekcją deformacji.
Garb żebrowy Zniekształcenie klatki piersiowej spowodowane bocznym skrzywieniem kręgosłupa (skolioza, garb) w postaci
wystawania żeber zagiętych pod kątem ostrym na wypukłym łuku skoliozy. Spowodowany jest torują kręgów.
Zniekształcenie jest najbardziej widoczne przy przodopochyleniu tułowia. Ogranicza pojemność oddechową płuc,
pogarszając w znacznym stopniu sprawność organizmu i wydoność układu krwionośnego a szczególnie pracę serca.
Lordoza Przodowygięcie kręgosłupa w linii strzałkowej. Występuje fizjologicznie w kręgosłupie szyjnym i lędźwiowym.
Lordoza patologiczna powoduje silne dolegliwości bólowe i najczęściej występuje w porażeniach mięśni,
zniekształceniach kręgów, zwichnięciach stawów biodrowych.
Dyskopatia wypadnięcie jądra miażdżystego krążka międzykręgowego, stan patologiczny powstały w wyniku zwyrodnienia
krążka (dysku) międzykręgowego, na skutek zmian wrodzonych, nadmiernego obciążenia, stanów zapalnych lub urazów.
Choroba rozpoczyna się często od powtarzających się objawów lumbago. Dochodzi do przemieszczenia się jądra miażdżystego
w obrębie krążka, następnie jądro uwypukla się i naciąga torebkę włóknistą krążka, która w końcu pęka, a z nią
równocześnie ulegają rozerwaniu więzadła podłużne tylne. Z uszkodzonej torebki włóknistej wypada jądro miażdżyste,
uciskając na korzenie rdzenia kręgowego i powodując silny ból korzonkowy (zwany rwą kulszową, jeżeli dotyczy odcinka
lędźwiowego), a w stanach bardziej zaawansowanych – zaburzenia czucia, niedowłady i zaniki mięśniowe. Dyskopatia
w odcinku szyjnym kręgosłupa występuje znacznie rzadziej.
