Zgromadzenie. Podstawowe decyzje zarezerwowane były dla zgromadzenia wszystkich obywateli. Ono wypowiadało wojnę i zawierało pokój, wybierało urzędników i uchwalało prawa. Zgromadzenie miało jedynie odpowiadać na pytania tak lub nie. Prawo inicjatywy ustawodawczej mieli bowiem w republice tylko urzędnicy.
Urzędnicy. Urzędy były roczne, nie opłacane. Konsulowie (II na 1 )- najwyższa władza w mieście i podczas wojny poza jego granicami, dowództwo armią. Pretor (II na ) – sądownictwo, czasami w prowincjach. Cenzurowie (II na 5 ) – dochody, sporządzanie listy senatorów. Trybuni ludowi ( X na1 ) – obrońcy ludu rzymskiego przed nadużyciami (weta), nietykalność osobista. Edylowie – sprawy porządkowe miasta. Kwestorzy ( IV na1) – pomocnicy konsuli, finanse. Dyktator ( I na 6 m.) – w sytuacjach krytycznych, nieograniczona władza. W praktyce funkcje te były pełnione przez bogate rodziny. Senat- urząd doradczy. Składał się z byłych i czynnych urzędników, dożywotni. Do spraw jego należało dbanie o bezpieczeństwo państwa, polityka zagraniczna, finanse, sprawy kultu, rozdzielanie dowództwa i zadań urzędnikom.
Wojny punickie.
Kartagina dawna kolonia fenicka, opanowała inne miasta w Afryce i na Sycylii. Państwo Kartagińskie dysponowało świetną flotą i gorszą armią lądową. Zainteresowanie się Kartaginy południem Italii doprowadziło do wojen z Rzymem. I w. punicka-264-241 o Sycylię, Rzym zbudował flotę i Kartagina poprosiła o pokój. II w. punicka-218-201 , nastroje antyrzymskie w Kart. , zajęcie części Hiszpani. Dowództwo Hannibala 3 zwycięstwa, przegrana pod Kannami w 216r. Osłabienie armii kartag. Brak posiłków, zwycięstwo Rzymu pod Zamą w 202 r. Zawarcie pokoju III w. punicka-149-146r.-słaba Kartag.,Nakaz wycofania się kartag. w Rzymu, wojna w Afryce., zrównanie Kartag. z ziemią i sprzedaż niewolników.
Organizacja terenów podbitych.
Rzym rzadko wcielał pokonane społeczności do własnego organizmu państwowego. Wiązał je ze sobą sojuszem. Pilnował, aby w sprawach wewnętrznych sojuszników (ziemie w Italii) władzę sprawowali przychylni mu politycy. Sojusznicy ściśle wiązali się z Rzymem ponieważ chcieli otrzymać prawa obywatelskie -proces jednoczenia kulturowego Italii. Otrzymali w I w p.n.e. W 264r rozpoczęła się faza wielkich podbojów których efektem było powstanie imperium. Był to zawrotny moment w dziejach Rzymu. Zmienił się charakter wojen. Na wschodzie Rzym walczył z monarchiami hellenistycznymi, na zachodzie z barbarzyńcami, którzy tworzyli plemienne federacje. Na podbitych poza Italią terenach Rzym tworzył prowincje. Płaciły one podatki w pieniądzu lub zbożu. Ich pobór prowadzili ludzie prywatni (brak urzędników) dla republiki był ten system wygodny dla ludu nie (ździerstwo, samowola).
