Dwoma najważniejszymi wartościami biblijnymi są miłość i cierpienie. Utrwalono je w literaturze różnych epok oraz w sztuce. Są one ponad czasowe ponieważ dotyczą każdego człowieka, można śmiało rzec, że są nie odłącznymi elementami każdej egzystencji. Maja różny wymiar, czasami Bóg je potępia, a czasami chwali.
Biblia potępia związki zmysłowe oparte jedynie na fascynacji fizycznej, w których główna rolę odgrywa cielesność. Taki właśnie związek stworzyli Justyna Bogutówna i Zenon Ziemkiewicz bohaterowie \”Granicy\” Zofii Nałkowskiej. Justyna nie jest dla Zenona partnerem intelektualnym lecz jest dla niego na tyle atrakcyjna, że nie potrafi zerwać z nią znajomości. Ziemkiewicz nawiązuje z dziewczyna erotyczną znajomość, naśladując ojca, wchodzi w \”uświęcone od wieków koleje boleborzańskiego zwyczaju\”. Oboje są bezwolni, przystają na romans ponieważ przychodzi im to łatwo. Gdy Zenon wyjeżdża i żeni się z Elżbietą znajomość urywa się , jednak po przypadkowym spotkaniu na mieście grzeszne uczucie odradza się. \”Była bardzo stęskniona, udręczona i kochająca, była znowu miła, dobra i młoda. Nie mógł jej odepchnąć i już nie chciał.\” Justyna jest dziewczyna pełna temperamentu i zaspokaja najbardziej pierwotne i instynktowne potrzeby Zenona. Konsekwencją, w wypadku Justyny będzie niechciana ciąża i choroba psychiczna. Zenon stanie się obiektem zemsty kochanki.
Nałkowska w utworze przedstawiła ciemna stronę miłości nad która bohaterowie nie mogą zapanować ponieważ jest ona sprzeczna z prawami boskimi.
\”Miłość jest cierpliwa, miłość jest dobrotliwa, nie zazdrości, miłość nie jest chełpliwa, nie nadyma się. Nie postępuje nieprzystojnie, nie szuka swego, nie unosi się, nie myśli nic złego\”. Piękne słowa z Listu Św. Pawła do Koryntian lecz czy maja swoje odzwierciedlenie w literaturze??? Otóż tak przykładem idealnej miłości jest uczucie Justyny Orzelskiej i Jana Bohatyrewicza z \”Nad Niemnem\” Orzeszkowej. Jan jest przewodnikiem dla Justyny, uczy ja historii i tradycji. To on prowadziła na obie mogiły i zaszczepia wiarę w sens pracy i poświecenia dla ojczyzny. Pod jego wpływem Justyna odnajduje sens życia. Z czasem bohaterów łączy wspólnota ideałów i podobieństw celów życiowych. Ich miłość rozwija się na tle nadniemeńskiej przyrody. Dopiero pod koniec akcji powieści następują miłosne wyznania. Justyna przeciwstawia się różnica klasowym. \”Widzisz, wuju, pierścionka matki mojej na palcu nie mam. Wczoraj mu go oddałam. Serce, ręka i przyszłość moja do niego należą\”. Szczera miłość wszystko zwycięży.
Równie istotnym motywem biblijnym jak miłość jest cierpienie, które może mieć różne wymiary. \”Ale Jezus znowu zawołał donośnym głosem i oddał ducha. \” I wyszli z grobów po jego martwych wstaniu, i weszli do świętego miasta, i ukazali się wielu.\” Tak Jezus umierał dla zbawienia świata. Był on wzorem dla młodych polaków, którzy walczyli o uwolnienie narodu polskie spod władzy zaborców.
Przykładem bohatera, który cierpiąc chce zbawić Polskę jest Gustaw w III części \”Dziadów\” Mickiewicza. Mimo, że Gustaw bluźni przeciw Bogu ponieważ nie może pogodzić się z losem ojczyzny posiada wiele cech wspólnych z Chrystusem. Tak jak on cierpi w więzieniu upokarzany i wyszydzany, traci w wiarę we wszystko. Jednak trwa ponieważ chce wypełnić swą misje do końca. Dusza bohatera symbolicznie umiera, aby odrodzić się na nowo \”hic natus est Conradus\” (oto narodził się Konrad). Teraz po powtórnym przyjściu jest w pełni gotów walczyć za naród, porzucił od dotychczasowe wcielenie kochanka, aby stać się zbawca narodu. Pragnie przezwyciężyć zaborców.
Inna postawę do cierpienia przyjął Franciszek z Asyżu, który był synem bogatego kupca. Jednak po wielu doświadczeniach zrezygnował z dostatniego życia na rzecz umartwiania swojej duszy i ciała. Krzewił wiarę w Boga wśród najuboższych tworząc filozofie, która była zrozumiała dla wszystkich. \”Chwalcie i błogosławcie Pana, i czyńcie Mu dzięki, i służcie Mu wielką pokorą\”. Św. Franciszek wierzył, że poprzez ubóstwo będzie bliżej Boga, a wychwalanie go poprzez wszystko co stworzył łatwiej otworzy bramę do królestwa Niebieskiego. \”Pochwalony bądź ,Panie, przez tych, co przebaczają dla twojej miłości Twojej, I znoszą słabości i utrapienie. Błogosławieni, którzy wytrwają w pokoju, Gdyż przez Ciebie, Najwyższy, będą uwieńczeni.\”
Wartości biblijne nie są przekazywane jedynie poprzez literaturę lecz również poprzez sztukę, i to już od średniowiecza. Przykładem na to jest Pieta Małopolskiego Artysty z XV wieku. Pragnę się skupić na kolorystyce oraz na symbolice postaci pierwszoplanowych. Kolorystyka obrazu utrzymana jest głównie w barwach ciemnych. Jedynie białe szaty Jezusa i aniołów oraz złote tło rozjaśniają nieco obraz. Sama Matka Boska jest symbolem cierpienia, jednostką cierpiącą samotnie i niezasłużenie. Syn Boży posiada na głowie koronę z cierni \” oznakę męki i bólu. Jego twarz wykrzywia grymas cierpienia, a w dłoniach, stopach i piersi widać głębokie rany, z których wypływa krew (poświęcenie, męczeństwo, zbawienie i odkupienie życia poprzez przelanie krwi Chrystusa).
W czasach współczesnych również często przedstawiano ból i cierpienie ludzi. Wiek XX pełen był niepokojów politycznych i wojen, podczas których najbardziej cierpiała ludność cywilna. Najlepiej ukazał to Pablo Picasso na obrazie \”Guernica\” Jest wyrazem hołdu złożonemu hiszpańskiemu miastu Guernica, które zostało zbombardowane przez Legion Kondor z niemieckiego Luftwaffe. Malarz bardzo przeżywał wojnę domową w Hiszpanii i zaczął angażować się politycznie. Obraz został zamówiony przez rząd republikański dla wystawienia w hiszpańskim pawilonie podczas Wystawy Światowej w 1937 roku w Paryżu. Malowidło przedstawia chaos, śmierć i strach ludzi, które sprowadza wojna na spokojne miasteczko. Tragedia miasta Guerniki została podkreślona poprzez użytą kolorystykę \” czerń, biel i różne odcienie szarości. Cierpienie wyraził artysta poprzez postacie i rekwizyty: szczątki ludzkie, płaczące kobiety, leżącego wojownika, powalone zwierzęta: konia i byka\” ofiary wojennych potworności.
Wiek XVI był przełomowy dla obyczajów jak i dla sztuki. Tycjan poprzez swój obraz \”Maria Magdalena\” chciał uzmysłowić społeczeństwu dokąd prowadzi grzeszne życie. Dzieło przedstawia kobietę pokutującą za prowadzenie haniebnego życia, w którym główna role odgrywała miłość cielesna. Obraz utrzymywany jest w ciemnej, ale dość ciepłej tonacji. Daje on nadzieje dla grzeszników, którzy zdąża się opamiętać i wrócą na ścieżkę Pana. Nawet nierządnice żałujące swych grzechów mogą zostać zbawione. Twarz Marii Magdaleny ukazuje żal i cierpienie, kieruje ona wzrok ku miłosiernemu Bogu prosząc o łaskę. Ręka trzymana na sercu symbolizuje chęć powrotu do wartości, które zatraciła w dotychczasowym niegodnym życiu.
Wzorem miłości w sztuce jest Małżeństwo Sisley przedstawione przez Auguste Renoira. Obraz utrzymany jest w ciepłych impresjonistycznych barwach idealnie odpowiadającym uczuciom jakie panują pomiędzy przedstawionymi małżonkami. Widać, że się bardzo kochają jednak nie ukazują tego zbyt ekspresywnie. On próbuje publicznie pocałować żonę lecz ona zachowuje skromność i nie pozwala mężowi na zbyt wiele. Wiedzą, że istnieje granica moralna, której nie należy przekraczać. Taka szczera i prawdziwa miłość budzi zachwyt, oczarowała Renoira, który ja uwiecznił i postawił jako wzór. Taka postawa jest również miła Bogu.
Reasumując rozważania na temat wartości biblijnych można stwierdzić, że Biblia jest uniwersalną księgą, w której zawarte wartości są ponadczasowe i obecne w każdej z epok. Najistotniejsze motywy to cierpienie i miłość obecne w każdym aspekcie życia. Nie tylko literatura utrwala wartości biblijne lecz również sztuka, która okazała się najprostszą drogą przekazu. Cierpienie uszlachetnia człowieka i daje mu siłę do walki np. o wolność narodu oraz nie musi być koniecznie karą boską lecz świadomym wyborem. Natomiast miłość w oczach Boga jest dobra o ile nie opiera się jedynie na zaspokajaniu fizycznych potrzeb lecz jest szczera i ma także wymiar duchowy.
