– Wojna Trzynastoletnia 1454-1486
Po wielkiej wojnie w państwie krzyżackim zaostrzyły się konflikty wewnętrzne. Koszt prowadzonych wojen powodował zwiększenie podatków, miasta pomorskie cierpiały z powodu polityki celnej, a szlachta pruska z zazdrością patrzyła na wzrastające uprzywilejowanie szlachty polskiej.
W 1440r. Powstał Związek Pruski, stworzony przez szlachtę i miasta Pomo-rza i Prus. Stanowił on zorganizowaną opozycję przeciwko Zakonowi. Spory Związku z Zakonem doprowadziły do rozwiązania Związku przez cesarza i rzucenia klątwy przez papieża na jego członków. Na skutek rozwiązania Związku szlachta i miasta pruskie rozpoczęły powstanie zbrojne, które objęło zachodnią część państwa zakonne-go. Jednocześnie do Kazimierza Jagiellończyka udała się delegacja Związku z prośbą o przyjęcie Prus i Pomorza pod zwierzchnictwo polskie. 6 marca 1454 roku król wy-dał przywilej inkorporacyjny, mocą którego Prusy i Pomorze wcielono do Polski. Jednocześnie król wypowiedział wojnę Zakonowi.
W momencie rozpoczęcia wojny sytuacja Zakonu była ciężka, jednak mógł on się spodziewać pomocy ze strony Europy Zachodniej. Polska rozpoczeła działania bez Litwy. Król zwołał pospolite ruszenie wielkopolskie w Cerkwicy. Pospolite ruszenie odniosło jednak klęskę w bitwie pod Chojnicami 18 września 1454. Jednocześnie powstańcy pruscy zostali rozbici pod Malborkiem. Zbuntowane miasta pruskie wspie-rały finansowo stronę polską. Za te wsparcie król zorganizował armię zaciężną, wyku-pił Malbork. Losy wojny na korzyść Polski zmieniły się po 2óch zwycięskch bitwach. W 1462r wojska polskie pod wodzą Piotra Dunina rozbiły wojska krzyżackie pod Świecinem, a w 1463 roku flota Gdańska i Elbląga pobiła na Zalewie Wiślanym flotę krzyżacką. Ostatni polski sukces to zdobycie Chojnic i przejęcie drogi lądowej, którą do Krzyżaków szły posiłki z Europy Zachodniej.
Działania wojenne zakończyły się w październiku 1466 roku zawarciem II pokoju toruńskiego. Na mocy pokoju do Polski powróciło Pomorze Gdańskie, zie-mia chełmińska, przyłączono Warmię, Malbork i Elbląg (tzw. Prusy Królewskie). Reszta ziem zakonnych ze stolicą w Królewcu stanowiła lenno Polski. Fakt rozcią-gnięcia zwierzchnictwa polskiego nad Zakonem miał dla Polski ogromne znaczenie polityczne. Otworzył przed nią możliwości nieskrępowanego handlu poprzez Gdańsk, co przyczyniło się do rozwoju gospodarczego Polski.
