M.Konopnicka w wierszy „Wolny najmita” przedstawia typową dla pozytywizmu tematykę, porusza w nim problem chłopa po dekrecie uwłaszczeniowym wydanym po upadku powstania styczniowego.
Autorka ukazuje, iż ustawa podatkowa nie przewidziała klęsk nieurodzaju. Chłop niemiał z czego opłacić nalezności, więc porzucał dom, stawał się „wolny”. Słowo wolny pierwotnie oznacza jedną z najwyższych wartości. Losem chłopa nieinteresuje się dawny właściciel, gdyż wygasły powinności pańszczyźniane. Poetka „współodczuwa” z bohaterem. Ukazuje świat przeniknięty świadomością krzywdy.
