Do XVIII jedyną formą publikacji była książka. Często zbyt droga i zbyt trudna do zrozumienia dla przeciętnej osoby. W okresie oświecenia zaczeły powstwać nowe formt druku, które znalazły szersze grono odbiorców. Pisane były w prosty i zrozumiały sposób, przedstawiały aktualne wydarzenia a przedewszystkim były tańsze od książki. Te czenniki wpłyneły na rozpowszechnienie się czasopism nie tylko w Polsce ale i całej Europie.
Do dwóch najpopularniejszych pism w dobie oświecenia zaliczamy: „Zabawy przyjemne i porzyteczne” oraz „Monitor”czaspismo społeczno -poltyczne wydawane co 2 tygodnie w Warszawie. Zapoczątkowane incjatywa Stanisława Augusta Poniatowskiego w marcu 1765r.
Plan czaspisma ułożli I. Krasicki oraz A. Czarotyskina wzór wydanego wcześniej w Gdańsku tzw. małego Monitora, który miał za zadanie propagowanie famili. Inni współ autorzy to między innymi: Lipski, Konarski, Bohomolec, Naruszewicz, Czaplic, Mitzer.
Monitor wzorowano na angielskich czasopismach, głównie na The Spectator (Obserwator) autorów Addisa i Steal’a. Zapożyczono z niego ogólny zarys programu jednak wzbogacono go znacznie o treści polityczne.
Z założenia Monitor miał być prowadzony w dialogu z czytelnikami. Publikowano fikcyjne listy do redakcji, wraz z odpowiedziami na nie. Monitor to nie tylko tytuł ale i osoba prowadząca dyskusję.
Głównym celem Monitora było propagowanie nowych wzorców i prądów kulturowych. Król Stanisław August Poniatowski miał słabą pozycje w społeczeństwie dlatego Monitor był świetnym narzędziem do kierowania opinią publiczną. W nowo powstałych formach wypowiedzi tj. felieton, esej, reportaż propagowano konieczność przeprowadzenia reform szkolnictwa, wojska czy gospodarki dla prawidłowego funkcjonowania państwa.
Ponadto czasopismo krytykowało ciemnotę i zacofanie szlachty, jej złe nawyki zwłaszcza pijaństwo. Z dezaprobatą spotkały sie także sarmatyzm i cudzoziemszczyzna; fascynacja kulturą zachodnią a przez to zaniedbywanie tradycji narodowej.
Największą popularność Monitor zdobył w początkowych latach druku. Redagowany wówczas przez I.Krasickiego i F.Bochomolca. Główną tematyką ówczas była sytuacja polityczna państwa i obrady sejmu. Czasopismo opisywało także aktualne spory polityczne z krytyką poglądów magnackich. Miało to swój odzew w społeczeństwie. Powstawały dyskusje i polemiki, sporadycznie ukazywały się antymonitory w formie ulotnych druków lub odpisów rękopiśmiennych.
Po za tematyką polityczną Monitor zajmował się również literaturą. Angażował sie w sprawy wychowania i odnowienia języka ojczystego. Propagował literatuyrę klasycystyczną oraz teatr. Zamieszczano w nim utwory polskich poetów jak i przekłady literatury np. francuskiej. Czasopismo było przykładem zabiegania o mecenat dla sztuki i kultury polskiej.
Monitor wydawano przez blisko 20 lat do roku 1785. Jego działalność znacznie wzbogaciła życie kulturowe. Osoby średniozamorzne miały możliwość zapoznania sie z literaturą nietylko polską ale i zagraniczną. Za pomocą słowa pisanego monitor przyczynił sie do pobudzenia umysłów i kształceniaświatopoglądu polityczno-społecznego, dzięki aktywnemu śledzeniu sytuacji politycznej Polski.
Autorzy nie pragneli tylko zaproponowania swych poglądów czy nowego rodzaju rozrywki szlachcicom. To czasopismo było dla nich nadzieją, że w szeregach rządzących pobudzi ono świadomość odpowiedzialności za losy ojczyzny.
Bibliografia:
1. „Od antyku do współczesności” – wydawnictwo Cykada str. 126-127
2. „Literatura polska – Podręcznik dla klasy I LO” – Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne str. 131-134 Jerzy Komar
3. „Historia literatury – Od antyku do współczesności” – M.Hanczakowski, M.Kuziak, A.Zawadzki
Natalia_27
