1. Na rodzaj wybrzeża ma wpływ:
– rodzaj skał budujących wybrzeże
– kierunek i siła fal wiatrowych
– wielkość pływów
2. Działalność akumulacyjna morza zaznacza się na wybrzeżu. Płaskie formy, które pozostają w wyniku tej działalności mogą być trwałe lub okresowe. Zależy to od długości fal oraz stopnia rozdrobnienia materiału.
3. Rodzaje wybrzeży
– wysokie – stromo wznoszące się na dużą wysokość ponad poziom wody, o dnie głębokim. Działanie fali przyboju prowadzi do podcinania brzegu, obrywania się podciętych stoków i powstawania stromych ścian, zwanych klifem. Ściany te nadal atakowane przez morze cofają się. U ich podnóża rozbudowuje się platforma brzegowa. (fiordowe – powstaje w przypadku zalania U-kształtnych dolin polodowcowych, limanowe, klifowe, riasowe)
– mierzejowe – powstaje gdy linia brzegowa jest niewyrównana, a osady przesuwają się wzdłuż brzegu. Osadzają się w postaci półwyspu, mierzei zamykającej stopniowo zatokę. Odcięta mierzeją zatoka staje się zalewem, a całkowicie zamknięta zatoka jeziorem.
– lagunowe – powstaje w płytkich zatokach, w których podwodne wały plażowe przekształcają się wynurzone wały, zwane lido, odcinające część zatoki zwanej też laguną. Z czasem płycizny w lagunie wynurzają się tworząc liczne wyspy. Na takich wyspach w lagunie zbudowano Wenecję, w której kanały zastępują ulice.
– namorzynowe – występują tylko w strefie ciepłej. Są to wybrzeża płaskie porośnięte często lasami i zaroślami namorzynowymi. Roślinność wkracza nawet w ten obszar dna, który odsłania się w czasie odpływu, osłaniając brzeg przed działalnością fal.
– koralowe – występują tylko w strefie ciepłej. Na dnie tworzą się rafy koralowe. Rafy tworzą też bariery w pewnym oddaleniu od brzegu, a wtedy na nich skupia się największa energia fal i brzeg jest chroniony przed ich niszczącą działalnością.
W wyniku cofania się wybrzeży wysokich i nadbudowywania niskich powstaje wybrzeże wyrównane.
Strefa brzegowa wybrzeża niskiego i płaskiego nazywana jest plażą, obejmuje obszar pomiędzy zasięgiem fal sztormowych a najniższym poziomem wody. Do niszczenia plaży przyczyniają się silne fale sztormowe, które mogą zabierać więcej pisaku niż go przyniosły, oraz prądy przybrzeżne.
Wybrzeża niskie są nadbudowywane nie tylko osadami niesionymi przez fale, ale również rozbudowują się przy współudziale rzek, jak wybrzeża lagunowe i deltowe, lub też przy udziale organizmów.
4. Osady denne
Działalność morza w strefie brzegowej przyczynia się również do formowania i transportowania osadów składanych później na jego dnie. Osady denne, jakie gromadzą się w strefie przybrzeżnej, składają się z materiału okruchowego, osadów organicznych i osadów wytrąconych z wody morskiej.
W strefie przybrzeżnej powstają zatem zlepieńce, piaskowce, mułowce, a także wapienie i margle, gipsy, dolomity, sole.
5. Osadami głębokowodnymi są głównie iły i muły. Głębokomorskie iły i muły tworzą się z osadów pochodzących z niszczenia lądu, opadających na dno pyłów wulkanicznych i szczątków organizmów.
Miejscem koncentracji wielu metali pochodzących z wulkanów podmorskich są grzbiety śródoceaniczne.
