Akcja noweli \”Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela\” Henryka Sienkiewicza, rozgrywa się pod koniec XIX wieku w zaborze pruskim. Nowela ma charakter pamiętnika, a narratorem jest pan Wawrzynkiewicz. Przedstawia kilka miesięcy z życia jedenastoletniego Michasia, który jest głównym bohaterem noweli. Chłopiec jest uczniem pruskiej szkoły. Jego życie jest bardzo smutne. Uczy się dużo, całe dnie i noce, a mimo to ma w szkole same niepowodzenia. Michaś jest bardzo smutny, bo mimo ciężkiej pracy nie może dostać dobrych ocen, z których cieszyła by się matka. Nauczyciele niemieccy byli dla chłopca bardzo surowi, wymagali zbyt wiele. Nie starali się pomóc dziecku. Wielkim ciosem było otrzymane przed Bożym Narodzeniem złe świadectwo i usunięcie ze szkoły. Michaś bardzo poważnie zachorował. Lekarz stwierdził u chłopca zapalenie opon mózgowych. Następnego dnia przyjechała do niego matka. Wkrótce dziecko zmarło. W pogrzebie Michasia uczestniczyli jego szkolni koledzy.
