Zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych
Stawki
Rząd zaproponował zmniejszenie liczby i wysokości stawek podatku dochodowego od osób fizycznych. W 2000 r. stawki podatku PIT będą wynosić: 19%, 29%, 36%, a od 2001 r. będą obowiązywały dwie stawki podatku: 18% i 28%. Zmniejszenie wysokości stawek spowoduje, że podatnicy będą płacić mniejsze zaliczki w ciągu roku podatkowego, a zatem każdego miesiąca będą otrzymywać relatywnie większe wynagrodzenie netto.
Dzięki zmniejszeniu progresji podatkowej nastąpi wzrost motywacji do pracy. Zwiększone dochody nie będą poddawane szybko rosnącemu opodatkowaniu.
Obniżenie stawek podatku dochodowego od osób fizycznych ma na celu w szczególności odciążenie małych i średnich przedsiębiorstw. Skorzysta na tym około 1,2 miliona małych firm rodzinnych. Ich potencjał tworzenia nowych miejsc pracy łatwo sobie uzmysłowić, zakładając, że tylko połowa z nich zatrudni w ciągu roku choćby jednego nowego pracownika.
Harmonogram obniżania stawek został zapisany w ustawie proponowanej przez Rząd – już w bieżącym roku podatnicy uzyskają pewność co do wysokości stawek w 2001 r i w dalszej przyszłości.
Obniżce stawek towarzyszy eliminacja niektórych tytułów ulg. Tylko w ten sposób można system uprościć i sfinansować redukcję stawek. Wsparcie poprzez ulgi podatkowe zostanie zastąpione poprzez efektywniejsze i lepiej adresowane programy.
1. Proponuje się odejście od systemu ulg podatkowych jako narzędzia wspierania budownictwa mieszkaniowego. Funkcjonujący obecnie system odliczeń i ulg bardziej sprzyja ludziom bogatym – ich bowiem stać na poniesienie wydatków uprawniających do ich wykorzystania. System ten okazał się bardzo drogim i zupełnie nieskutecznym narzędziem wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Potwierdzają to ekspertyzy specjalistów z renomowanych instytucji międzynarodowych (min. USAID) – polski system oparty na ulgach mieszkaniowych nie powoduje zwiększenia dostępności mieszkania dla grup społecznych o średnim poziomie dochodów, nie stymuluje wzrostu budownictwa najpotrzebniejszego ze społecznego punktu widzenia – mieszkań w budownictwie wielorodzinnym, dotując budownictwo jednorodzinne – właścicieli lepiej zarabiających i bardziej zaradnych.
Rozwój budownictwa mieszkaniowego zależy w decydującej mierze od 3 głównych czynników:
• stałego wzrostu dochodów realnych społeczeństwa
• dostępności długoterminowego kredytu mieszkaniowego
• odbiurokratyzowania procedur prawnych związanych z budownictwem mieszkaniowym.
Stały wzrost dochodów realnych możliwy jest jedynie przy szybkim, nieprzerywanym kryzysami wzroście gospodarczym utrzymywanym przez wiele lat. Tylko w ten sposób można zapewnić, by coraz więcej rodzin mogło pozwolić sobie na inwestycję we własne mieszkanie. Dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego potrzebny jest także tani, długookresowy kredyt hipoteczny, który byłby dostępny – dzięki niewielkim kosztom jego obsługi – dla rodzin o przeciętnych dochodach. Obniżenie stopy procentowej kredytu hipotecznego wymaga obniżania inflacji – czyli przede wszystkim ograniczania deficytu budżetowego (zaciągając pożyczkę finansującą wydatki bez pokrycia – zwaną deficytem – nie tylko obciążamy przyszłe pokolenia kosztami spłaty tej pożyczki, ale także skutecznie ograniczamy dostępność kredytu dla osób prywatnych – między innymi właśnie na cele mieszkaniowe). Trzecią wreszcie barierą dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego są skomplikowane procedury prawne, wymagające zasadniczego uproszczenia. Podstawowe znaczenie dla poprawy warunków inwestycji mieszkaniowych będą miały: nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami i o własności lokali, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Opracowany przez Rząd Program Wspierania Budownictwa Mieszkaniowego spowoduje, że pieniądze podatników będą wydawane bardziej racjonalnie (lepszy efekt w postaci przyrostu liczby mieszkań) oraz sprawiedliwiej, bo będzie skierowany do wszystkich grup społecznych, nie tylko do lepiej zarabiających. Program zastąpi nieskuteczne ulgi:
• tzw. \”dużą\” ulgę budowlaną
• ulgę na remont i modernizację budynku mieszkalnego, oraz
• odliczenia wydatków na budowę mieszkań z przeznaczeniem na wynajem.
Badania opinii publicznej wskazują na akceptację społeczną proponowanych rozwiązań – aż 91% ankietowanych Polaków twierdzi, że nie powinno się wydawać pieniędzy podatników na finansowanie podatkowych ulg budowlanych. Ponadto propozycja jest zgodna z zaleceniami najlepszych ekspertów z kraju i zagranicy (m.in. MFW, Banku Światowego, USAID, Krakowskiego Instytutu Nieruchomości).
Zgodnie z Konstytucją będą zachowane prawa nabyte podatników – będzie można kontynuować korzystanie z już rozpoczętych ulg.
Podatnicy nie stracą na zastąpieniu ulg mieszkaniowych nowym systemem:
a) nie stracą ci, którzy już wykorzystali ulgę;
b) nie stracą ci, których nie stać dziś na ulgę
c) nie stracą ci, którzy aktualnie z niej korzystają (prawa nabyte);
d) nie stracą ci, którzy jeszcze z niej nie korzystali, bo:
– będą mogli skorzystać z Programu Mieszkaniowego (zakładającego między innymi pokrywanie przez budżet państwa 50 % oprocentowania kredytu hipotecznego, udzielanego na 20 lat)
– skutki finansowe korzystania z ulgi mieszkaniowej (także remontowej) pojawiają się dopiero w kolejnym roku podatkowym: zatem brak ulgi w 2000 r. spowodowałby stratę podatnika dopiero w 2001 r. Nie poniesie jednak takiej straty, bo wtedy będą już niższe stawki podatku PIT (18, 28%, a nie 19, 30, 40%).
2. Rząd proponuje zmianę systemu pomocy osobom niepełnosprawnym, tak aby pieniądze podatników wspomagały najbardziej potrzebujących. Funkcjonujący obecnie system ulg podatkowych dla Zakładów Pracy Chronionej jest nieefektywny: ogromne środki finansowe wspierają \”zaradnych\” przedsiębiorców, a nie osoby niepełnosprawne. Świadczą o tym kolejne raporty Najwyższej Izby Kontroli wskazujące na nadużycia i niezgodne z intencją ustawodawcy, bardzo kosztowne skutki obecnych rozwiązań. Obowiązujący dziś system jest także narzędziem nieuczciwej konkurencji – rzetelni przedsiębiorcy są poszkodowani, bo nie wykorzystując luk w prawie, płacą wyższe podatki. Ponadto obecny system jest niezgodny z rozwiązaniami przyjętymi w państwach należących do Unii Europejskiej.
Nowy system wykluczy możliwość nadużyć, będzie bowiem polegał na bezpośrednim dotowaniu przedsiębiorstw zatrudniających osoby niepełnosprawne. Dotychczasowy system uzależnia wielkość ulg podatkowych w znacznej części od obrotu przedsiębiorstwa a nie od liczby zatrudnianych osób niepełnosprawnych. Nowy program zapewni lepszą skuteczność i bardziej sprawiedliwy podział pieniędzy podatników. Skorzystają na tym przede wszystkim osoby niepełnosprawne.
3. Obniżenie stawek podatkowych i uproszczenie systemu nie będzie możliwe bez eliminacji oczywistych luk w przepisach podatkowych.
Oznacza to rezygnację z patogennych odliczeń z tytułu rent i tzw. \”trwałych ciężarów\” oraz wspólnego opodatkowania współmałżonków w przypadku gdy jeden z nich podlega opodatkowaniu podatkiem zryczałtowanym, a drugi podatkiem dochodowym od osób fizycznych na ogólnych zasadach.
Ujednolicone zostaną zasady odpisywania od dochodów darowizn na niektóre cele – będzie można odpisywać wartość darowizny do wysokości 10% dochodu.
Zaproponowano zmniejszenie liczby zwolnień przedmiotowych oraz włączenie do podstawy opodatkowania niektórych wygranych w grach losowych.
W związku z koniecznością dostosowania przepisów podatkowych do rozwiązań stosowanych w Unii Europejskiej przewiduje się także opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych – od 2003 r. – nie tylko dochodów z pracy ale również dochodów z tytułu inwestycji kapitałowych i finansowych.
Nadal będą funkcjonowały niektóre ulgi i odliczenia
Nie planuje się rezygnacji z następujących ulg i odliczeń:
– wspólnego opodatkowania współmałżonków i osób samotnie wychowujących dzieci na zasadach obowiązujących obecnie;
– odliczenia wydatków na indywidualne kształcenie się podatnika;
– odliczenia wydatków z tytułu zakupu wydawnictw i pomocy naukowych, bo priorytetem jest zachęcanie do kształcenia się;
– odliczenia wydatków z tytułu zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne;
– odliczenia wydatków z tytułu zapłaconych alimentów.
Planuje się także utrzymanie – służącego wyrównywaniu szans – odliczenia na wydatki rehabilitacyjne.
Na dotychczasowych zasadach odliczana będzie także składka na powszechne ubezpieczenie zdrowotne (Kasy Chorych).
Ulgi dla rodzin wielodzietnych
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych proponuje się wprowadzenie możliwości odliczenia od podatku dodatkowej kwoty wolnej w rodzinach z dwojgiem i większą liczbą dzieci.
W 2000 r. odliczenia będą wynosić: dodatkowo 1/3 kwoty wolnej na drugie dziecko i dodatkowo 1/2 kwoty wolnej na trzecie i każde następne dziecko.
Kwoty odliczeń będą wyższe w 2001 r. i będą wynosić: dodatkowo 1/2 kwoty wolnej na drugie dziecko i dodatkowe 3/4 kwoty wolnej na 3 i każde następne dziecko w rodzinie.
Uproszczenie i uściślenie przepisów
Jednym z zasadniczych celów reformy systemu podatkowego jest uproszczenie i uściślenie przepisów. Opracowano kilkadziesiąt szczegółowych modyfikacji. Do najważniejszych propozycji należą:
• wydłużenie okresu rozliczania strat podatkowych z trzech do pięciu lat oraz zwiększenie limitu odliczeń do kwoty straty w roku podatkowym – spowoduje to także zmniejszenie obciążeń podatkowych!
• uproszczenie amortyzacji – radykalne zmniejszenie liczby stawek amortyzacyjnych (10 stawek zamiast 63);
• wprowadzenie możliwości wyboru formy opłacania zaliczek na podatek dochodowy (zasady dotychczasowe lub uproszczona forma poboru zaliczek);
• uproszczenie poboru zaliczek od osób prowadzących działalność gospodarczą.
Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą tylko dwa razy w roku będą składali deklarację podatkową (PIT-5), zamiast składać ją co miesiąc.
• rezygnacja z podwójnej zaliczki grudniowej, uproszczenie sposobu opłacania zaliczek – dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą (firm rodzinnych);
• ujednolicenie terminów odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy przez płatników oraz wprowadzenie jednolitej właściwości urzędów skarbowych;
• uproszczenie i ograniczenie liczby składanych zeznań podatkowych;
• szczegółowe określenie momentu powstawania przychodu z kapitałów pieniężnych.
