Chcąc wykazać znaczenie utworzenia monarchii konstytucyjnej w Anglii należy, moim zdaniem, poznać jej rozwój i kształtowanie się na przełomie wieków.Anglia z epooki średniowiecza wyszła z już ukształtowanym parlamentem wybieranym na podstawie cenzusu majątkowego. Organ państwowy formalnie składał się z trzech członów: króla (królowej), Izby Lordów i Izby Gmin. Początkowo był to organ doradczy panującego monarchy. Podwalinę parlamentu angielskiego stanowiła wydana w 1215 r. pod naciskiem baronów i rycerstwa „Wielka Karta Swobód”. Niektóre jej punkty już wówczas były przejawem oporu feudalnej oligarchii przeciw silnej władzy królewskiej (musiała być zgoda baronów i biskupów na zbieranie podatków), inne gwarantowały nienaruszalność praw kościoła, mniejszych feudałów, a nawet zamożniejszych chłopów (prawo własności) i mieszczan (wysunięto żądanie stałej siedziby trybunału). Bez wyroku sądowego nie wolno było karać wolnego człowieka. To właśnie Wielka Karta Swobód stanowiła podwalinę do ukształtowania się przyszłego ustroju parlamentarnego.. Po śmierci w 1603 roku królwej Elżbiety I ostatniej z dynastii Tudorów tron objęła szkocka dynastaia Stuatrów, która panowała w latach 1603-1714. Okres panowania Stuartów charakteryzował się dążeniem do sprawowania rządów absolutnych, co powodowało narastanie konfliktów między monarchią a parlamentem. Pierwsi Stuartowie znajdowali oparcie w arystokracji i szlachcie rodowej zasiadającej w Izbie Lordów. Niższą izbę parlamentu stanowiła Izba Gmin reprezentująca interesy i dążenia klasy średniej, którą tworzyło kilka grup, spośród których najważniejszą stała się tzw. Nowa szlachta- gentry, która w wyniku przemian politycznych i gospodarczych potrafiła przestawić się na nowe sposoby gospodarowania i osiągała dochody zarówno z ziemi, jak i z rozwijających się nowych gałęzi przemysłu i handlu (górnictwo, wytop żelaza, budowa statków, sukiennictwo). Na równi z bogatym mieszczaństwem popierała podboje kolonialne i handel zagraniczny, czerpiąc z niego ogromne zyski. W okół Izby Gmin zaczęła skupiać się opozycja przeciw nieliczącemu się z parlamentem królowi i konserwatywnym sferom dworskim. W tym okresie część społeczeństwa pozostawała katolicka. Arystokracja i szlachta w wiekszości należy do kościoła anglikańskiego, w opozycji do którego znajdowali się wyznawcy radykalnego kalwinizmu- purytanie. Purytanizm był nie tylko wyznaniem lecz także ideologią społeczno- polityczną i ekonomiczną oraz znajdując wielu wyznawców wśród angielskiej gentry stał się partią opozycyjną wobec dworu królewskiego, głosząc walkę z feudalizmem i przywilejami stanowymi, próżniactwem i pychą. Dlatego przedmiotem sporu pomiędzy Stuartami a parlamentem stały się nie tylko kwestie podatkowe ale i wyznaniowe. W tej sytuacji król zwołał dwa kolejne parlamenty. Jeden zwany Parlamentem Krótkim miał uchwalać podatki, lecz po 23 dniach wobec opozycji posłów król go rozwiązał. Drugi zwany Długim doprowadził do wojny domowej (rewolucji) między stronnikami króla, a parlamentem popieranym przez mieszczaństwo i nową szlachtę. Po stronie króla opowiedzieli się anglikanie i katolicy, a po stronie parlamentu purytanie. Dowództwo nad siłami zbrojnymi objął purytanin pochadzący ze średniej szlachty- Oliver Cromwell. Umiejętnie wykorzystując żarliwość purytańskich żołnierzy, pokonał wojsko królewskie. Sam sięgnął po władzę dyktatorską i tytuł lorda protektora. Sprawował władzę opierając się na Radzie Stanu, w skład której wchodziło 18 najbardziej zaufanych oficerów. Dokonał czystki w Izbie Gmin, usuwając z niej zwolenników króla zwanych rojalistami. Po śmierci Cornwella w 1658 r. stworzony przez niego system załamał się. W 1660 r. władzę w Anglii objął Karol II, przywrócono monarchię, co nie uszczupliło znaczenia parlamentu, w którym wytworzył się układ sił. Powstały patie polityczne. Toryści- skupieni wokół monarchy, reprezentowali poglądy zachowawcze i opozycja zwana wigami. Wielkim sukcesem wigów było ustalenie ustawy, zgodnie z którą nikt nie mół zostać aresztowany bez pisemnego nakazu sądu, a zarzuty przeciwko niemu powinny być sformułowane w ciągu jednej doby (Habeas Corpus Act). Kolejny przewrót władzy spowodowała polityka następcy Karola II- Jakuba II, dążącego do przywrócenia pełnych praw katolicyzmu i ograniczenia roli parlamentu. Wywołało to bezkrwawy przewrót- rewolucję zwaną „Wspaniałą Rewolucją” (1688-89), który to spowodował zmianę dynastii oraz zwycięstwo parlamentu. Zwołany po przewrocie parlament uchwalił Deklarację o prawach („Declaration of Rights”), która stała się Ustawą o prawach- „Bill of Rights” określającą uprawnienia parlamentu i króla.Odtąd tylko parlament miał prawo nakładania podatków, bez jego zgody, królowi nie wolno było stanowić praw i utrzymywać stałej armii w 1701 r., uchwalono akt o następstwie tronu (Act of setlemant) ustanawiający, że panujący muszą być wyznania anglikańskiego. Utworzenie monarchii konstytucyjnej w Anglii dało początek współczesnej monarchii parlamentarnej, w której władza całkowicie sprawowana jest przez parlament, monarcha zaś pełni funcję reprezentacyjne i ideowe symbolizując jedność państwową i ciągłość tradycji. Wprowadziła odpowiedzialność ministrów przed parlamentem. Odtąd monarchowie angielscy musieli dobierać członków spośród tego stronnictwa politycznego, które miało większość w parlamencie, co prowadziło do rywalizacji stronnictw, które wyrażały (reprezentowały) interesy różnych grup społecznych. Istotnym ograniczeniem był cenzus, czyli zespół warunków uprawniających do korzystania z pewnych praw i przywilejów, np: majątkowy i warunku posiadania dóbr ziemskich dla kandydatów na posłów. W okresie nowożytnym przynależność do Izby Lordów wiąże się z dziedziczonym tytułem pana Anglii. Zasiadają w niej też dostojnicy Kościoła anglikańskiego i wybrani panowie szkoccy (od 1958 r. także kobiety) Izba Gmin zdobyła pełnię władzy ustawodawczej, a reformy systemu wyborczego uczyniły z niej reprezentację całego społeczeństwa angielskiego. Kadencja Izby Gmin trwa pięć lat, obradom przewodniczy Spiker, który nie może faworyzować żadnej partii. Wytworzony w Anglii system rządów parlamentarno- gabinetowych posłużył za wzór dla wielu państw XVIII i XIX wieku, które wydały walkę absolutyzmowi. Na rozwiązaniach angielskich w znacznej mierze wzorował się nasz król Stanisław August Poniatowski w swych projektach reformatorskich. Niektóre z nich wprowdzono do Konstytucji 3. maja.
